1 Ekim Dünya Yaşlılar Günü dolayısıyla açıklama yapan Ege Geriatri Derneği Başkanı Psk. Mevlüt Ülgen, yaşlı bireylerin dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de çok ciddi hak ihlalleriyle karşı karşıya kaldığını söyledi.
Ülgen, Birleşmiş Milletler raporlarında da yer alan hak ihlallerinin şiddet, kötü muamele, sosyal dışlanma ve bakım hizmetlerine erişim engelleriyle sınırlı kalmadığını; özellikle yaşlı yoksulluğunun en yakıcı sorun olarak öne çıktığını vurguladı.
Küresel Emeklilik Endeksi’ne göre Türkiye’nin ancak 42. sırada yer alabildiğine dikkat çeken Ülgen, “Avrupa Birliği’nde asgari emekli aylığı 1248 Euro iken, Türkiye’de bu rakam 352 Euro düzeyinde. Temmuz 2025’te en düşük emekli maaşı 16 bin 881 TL’ye yükseltilmiş olsa da, Eylül verilerine göre 4 kişilik bir ailenin yalnızca gıda harcaması 27 bin 111 TL, toplam yaşam maliyeti ise 88 bin 310 TL. Bu tablo, yaşlı yoksulluğunu derinleştiriyor” dedi.
Bakım ve hizmet sorunu büyüyor
Ülgen, yaşlı bireylerin kendi evlerinde yaşlanmak istediklerini ancak evde bakım ve sağlık sisteminin bu talebi karşılamaktan uzak olduğunu belirtti. Araştırmalara göre yaşlıların yüzde 16,4’ü evde bakıma ihtiyaç duyarken, yalnızca yüzde 2,5’ine bu hizmetin ulaştırılabildiği aktarıldı.
Kurumsal bakımda da ciddi eksiklikler olduğunu dile getiren Ülgen, “Türkiye’de 458 huzurevi var ve toplam kapasite 38 bin 231. Bu sayı talebi karşılamıyor. Kamuya bağlı kurumlarda sıra yıllarca sürerken, özel bakım merkezlerinin ücretleri emekli maaşlarıyla erişilemeyecek düzeyde” diye konuştu.
OECD ülkelerinde 65 yaş üstü nüfusun ortalama %5-6’sı kurumsal bakımda yaşarken, Türkiye’de bu oranın sadece %0,3 seviyesinde olduğuna dikkat çekildi.
Yaşlı dostu kentler çağrısı
Ülgen, kent mimarisi, ulaşım ve sağlık hizmetlerinde yaşlıların ihtiyaçlarının göz ardı edildiğini belirterek, “Yaşlı bireyler için güvenli, engelsiz ve erişilebilir kentlerin inşa edilmesi gerekiyor. Sağlık hizmetleri, barınma, ulaşım ve çevresel düzenlemeler yaşlıların yaşam kalitesini doğrudan etkiliyor” dedi.
“Hak temelli sosyal koruma şart”
Ege Geriatri Derneği, yaşlıların yük olarak değil, deneyim ve birikimleriyle topluma değer katan bireyler olarak görülmesi gerektiğini vurguladı. Açıklamada, yaşlı hakları için küresel ölçekte yürütülen kampanyalara destek verildiği, BM İnsan Hakları Konseyi’nin başlattığı uluslararası yaşlı hakları sözleşmesinin bir an önce hayata geçirilmesi gerektiği kaydedildi.
Ülgen, sözlerini şöyle tamamladı: “Yaşlı bireyler saygın, güvenli ve katılımcı bir yaşamı hak ediyor. Hak temelli sosyal koruma sistemi gecikmeden uygulanmalı.”
