TMMOB Makine Mühendisleri Odası İzmir Şubesi, Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü nedeniyle bir rapor hazırlayarak iş cinayetleri boyutuna varan iş kazalarını inceleyerek bir rapor hazırladı. Bazı konuların altı çizilerek incelendiği, iş kazalarının tüm ayrıntılarıyla irdelendiği TMMOB Maden Mühendisleri Odası İzmir Şubesi’nin raporunda şu konulara dikkat çekildi:
“28 Nisan Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü nedeniyle Türkiye’deki İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) alanındaki gelişmeleri değerlendirdiğimizde ciddi sorunlarla karşılaşmaktayız. 2012’de yürürlüğe giren 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile tüm işyerlerinde İSİG hizmeti alma zorunluluğu getirilmişti, ancak, İSİG çerçevesindeki önlemleri almak öncelikle işverenin görevi olduğu halde, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile getirilen sistemde bu görev işverenden çok iş güvenliği uzmanları ve hekimlerden beklenmekte ve her iş kazasından sorumlu tutulmaktalar. Resmî istatistiklerin gösterdiği gibi, bu düzenleme sorunları çözmemekte, aksine 2012’den bu yana iş kazası sayıları, ölümler ve iş kazası sıklık hızında artış olmakta, istatistiklere yansıyan rakamlar, sorunun artarak devam ettiğini, 2000-2023 döneminde iş kazalarının yüzde 910, iş cinayetlerinin de yüzde 266 arttığını göstermektedir”
“Her çalışanın hakkı”
Diğer tüm alanlarda olduğu gibi işçi sağlığı ve iş güvenliği alanında da bilim ve mühendislik meslek örgütlerinin sürece katılımı dışlanmaktadır. İşyerlerine verilecek İSİG önlemlerinin kamu hizmeti olarak ele alınmaması, İSİG hizmetlerinin piyasalaştırılması, yaşanan sorunların temel kaynakları arasındadır. Oysa sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamı, her çalışanın temel hakkıdır. Bu nedenle, İSİG’in sağlanması öncelikle devletin ve işverenin görevidir. Pek çok işletmede İSİG kültürünün yerleşmemesi, yüksek riskli sektörlerde iş kazalarının devam etmesi ve denetimlerin yetersizliği, etkili bir güvenlik kültürünün oluşmasını engellemektedir. 2024 İSİG Meclisi verilerine göre, iş kazalarında 1897 işçi hayatını kaybetmiştir ve bu durum, işçi sağlığı ve iş güvenliğinin çok önemli bir sorun olduğunu gözler önüne sermektedir. İş kazaları ve meslek hastalıklarının, çalışanların ve ailelerinin hayatını olumsuz etkilediği gerçeğinden yola çıkarak; tüm toplumun iş birliğiyle ele alması gereken kritik bir konu olduğu gerçeğini kabul etmek gerekir”
İSİ önlemleri uygulanmalı
TMMOB Makine Mühendisleri Odası İzmir Şubesi’nin konu ile ilgili raporunda daha sonra şu noktalara dikkat çekildi: “Özellikle yüksek riskli sektörlerde iş kazaları ve meslek hastalıkları oranı yüksek olup, denetim mekanizmalarının zayıflığı bu durumu daha da pekiştirmektedir. Denetimlerin azlığı, genellikle yalnızca evrak düzenlemelerine odaklanılması, sahadaki durumu değerlendirmeyi engellemekte. Ayrıca, iş güvenliği uzmanlarının mesleki bağımsızlığa sahip olmaması, işverenlerin çıkarları doğrultusunda hareket etmelerine yol açmakta ve güvenlik önlemlerinin etkinliğini düşürmektedir. Bu nedenle, İSİG önlemlerinin daha etkin bir şekilde uygulanabilmesi için sıkı denetimler, iş güvenliği uzmanlarının bağımsızlığının güçlendirilmesi ve sürdürülebilir bir güvenlik kültürünün oluşturulması gerekmektedir”
Nedenlerden birisi de denetim eksikliği
TMMOB Maden Mühendisleri Odası İzmir Şubesi’nin raporunda, özellikle inşaat, maden, tarım ve taşımacılık gibi yüksek riskli sektörlerde işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili sorunlar ciddi tehdit oluşturmakta, inşaatta işçiler düşme, göçük ve ağır makinelerle çalışma gibi risklerle karşı karşıya. Bu sektörde, denetim eksiklikleri nedeniyle sıklıkla kazalar yaşanmakta. Madende ise, yer altı göçükleri, patlamalar ve zehirli gazlar gibi tehlikeler işçilerin yaşamını riske atmakta. Geçen yıl Erzincan İliç’te yaşanan maden faciası gibi büyük kazalar, sektördeki güvenlik zafiyetlerini gözler önüne sermekte. Tarımda, mevsimlik işçiler kimyasal maddelerle (pestisitler) çalışırken, ağır makineler ve çevresel faktörler de sağlık risklerini artırmakta. Bu sektörlerde yaşanan iş yüksekliği ihmallerin ve denetim eksikliklerinin ciddi sonuçlar doğurduğunu göstermektedir” denildi.
