ÖSYM, klasik "fare deneyi"ni AYT 2025 Biyoloji testine taşıdı. Bu deneyde dört farklı fare grubu inceleniyor:
- Kapsülsüz canlı bakterili fare → Fare yaşar
- Kapsüllü canlı bakterili fare → Fare ölür
- Isıtılarak öldürülmüş kapsüllü bakterili fare → Fare yaşar
- Isıtılarak öldürülmüş kapsüllü bakteriler + canlı kapsülsüz bakteriler → Fare ölür
Soru, deney sonuçlarını yorumlatıyor ve hangisinin hangi bakteri karışımına karşılık geldiğini saptamayı istiyor.
Deneyin Mantığı
- Kapsüllü canlı bakteriler (virülent) → hastalık yapar → fare ölür
- Kapsülsüz canlı bakteriler (avirülent) → fare hayatta kalır
- Öldürülmüş kapsüllü bakteriler kendi başına virülans kaybetmiş → fare yaşar
Öldürülmüş kapsüllü + canlı kapsülsüz bakteriler karışımı ile yapılan deney sonucu fare ölür. Çünkü kapsüllü bakterilerden gen aktarımı gerçekleşmiş, avirülent bakteriler kapsül kazanarak tekrar virülans kazanmıştır. Bu dönüşüme "transformasyon" denir
Tam Çözüm
- Soru şöyle olur: "Isıtılarak ölü hale getirilen kapsüllü bakteriler ile canlı kapsülsüz bakteriler farede hastalığa sebep olmuştur. Bu durumda hangi sonucu çıkarırsınız?"
- Cevap: Bu sonuç, “kapsülsüz canlı bakteriler, ölü kapsüllü bakterilerden DNA alarak kapsül sentezlemiş ve tekrar virülans kazanmıştır.” yani transformasyon meydana gelmiştir.
Sonuç Neden Önemli?
- Deney, bakterilerin genetik bilgi alışverişi (transformasyon) yapabileceğini ve virülans özellik kazanabileceğini gösterir.
- ÖSYM bu klasik çalışmadan güncel biyoteknolojik süreçler ve genetik bilgilendirme konularını sınavda soruyor.
Kaynak: Haber Merkezi
