Abbasi halifesi Memun, sadece tahtın mirasçısı olmakla kalmayıp, İslam dünyasında unutulmaz bir iz bırakan bir liderdir. Doğunun derinliklerinde Horasan'dan başlayarak imparatorluğun sınırlarını genişleten ve sonrasında tek başına hüküm süren Memun, sadece siyasi bir lider değil, aynı zamanda entelektüel bir vizyonerdi. Bilim, felsefe ve sanatı teşvik ederek İslam Altın Çağı'nı başlatan Memun, bu dönemdeki ilerlemelerle İslam dünyasını çağının en ileri medeniyetlerinden biri haline getirdi.
Abbasi halifesi Memun kimdir?
Bağdat'ın sıcak topraklarından, Abbasi halifelerinin tahtında kırılan bir zincir gibi sıçrayan bir isim: Memun. 813 yılında kardeşi Emin'i tahtından indirerek 7. Abbasi halifesi olan Memun, sadece iktidarın sembolü değil, aynı zamanda dönemin en büyük tartışmalarına ve savaşlarına da yön verdi. Mütezile itikadi meselelerinin yanı sıra, Bizans İmparatorluğu ile yıllar süren sükunetin ardından yeniden alevlenen çatışmalarıyla da biliniyor. Memun'un yönetimi, hem içerdeki mücadelelerle hem de sınırların ötesindeki çekişmelerle şekillendi, tarihin sayfalarında derin izler bıraktı.
Memun'un çocukluğu
Me'mun'un hayatı, Abbasiler halifesi Harun Reşit'in oğlu olarak Bağdat yakınlarında doğduğu geceyle başlar. Annesi Marajil, doğum sırasında öldüğü için Me'mun, halife Harun Reşit'in karısı Zübeyde tarafından büyütüldü. Me'mun, Bağdat'ta özel hocalardan eğitim aldı; Arapça dilini Ali bin Hamza el-Kisâî'den, hadisleri Hüşeym bin Beşîr ve diğerlerinden öğrendi. Babası, onu özel olarak yetiştirmek üzere İranlı Fazl bin Sehl'i saraya atadı.
Harun Reşit'in ölümünden sonra, Me'mun'un kardeşi Emin, birinci veliaht ilan edildi. Me'mun ise Horasan valisi olarak atandı, burada otonom bir yönetim sürdürdü. Babalarının vasiyetiyle, iki kardeş arasında taht kavgalarını önlemek için tedbirler alındı ve 802 yılında her iki kardeşe açık bir anlaşma imzalatıldı. Harun Reşit'in ölümünün ardından, Me'mun'un kardeşi Emin halife oldu. Me'mun'un kendisi ise ölümünden önce büyük bilgelikle görev yaptı ve Abbasiler'in ileriye dönük yönetimini etkileyen önemli bir figür oldu.
Memun'un ölümü
833 yılında, uzun yıllar Horasan valisi ve ardından tek Abbâsî halifesi olarak hüküm süren Memun'un ölümü büyük bir olayla gerçekleşti. 48 yaşındayken Tarsus'ta hayatını kaybeden Memun, 9 Ağustos 833 tarihinde vefat etti. İlk Abbâsî halifelerinin mezar yerleri genellikle gizli tutulsa da, Memun'un Tarsus'ta defnedilmiş olması muhtemeldir.
Memun'un ölümü, sıcak bir yaz gününde kardeşi Ebu İshak'la birlikte bir dere kenarında otururken bir hayvan yükünden aldığı hurmayı yemesi sonrasında hastalanmasıyla meydana geldiği bildirilir. Hastalığının ardından yaşamını yitiren Memun, ölüm döşeğindeyken halefi olarak kardeşi Ebu İshak'ı, Mutasım adıyla halife olması için görevlendirdi. Böylece Memun'un ölümüyle birlikte Abbasiler'in yönetiminde yeni bir dönem başlamış oldu.
Abbasi halifesi Memun neyi kurdu?
Abbasi halifesi Memun, Abbasiler döneminde önemli birçok gelişmeye öncülük etmiştir. Ancak özellikle bilim ve kültür alanında yaptığı reformlar ve teşviklerle tanınır. Memun döneminde, Bağdat'ta Bayt al-Hikma (Bilgelik Evi) adı verilen büyük bir entelektüel merkez kurulmuştur. Bu merkez, çeşitli bilim dallarında araştırmaların yapıldığı, eski Yunan, Hint ve Pers bilgeliğinin Arapça'ya çevrilip incelendiği bir merkez haline gelmiştir. Bayt al-Hikma, matematik, astronomi, tıp, kimya, felsefe gibi disiplinlerde büyük ilerlemelerin yaşandığı bir merkez olarak İslam dünyasının bilimsel altın çağının merkezi olmuştur. Bu sayede Memun, bilim ve kültür alanında önemli bir miras bırakmıştır.
