Kadim bir kültürel ritüel gibi sunulsa da, Bacha Bazi gerçekte çocuk bedenlerinin sömürüldüğü yasadışı ve insanlık dışı bir uygulama olarak Afganistan’ın kanayan yarası olmaya devam ediyor.
Bacha Bazi nedir?
Bacha Bazi, Farsça kökenli bir ifade olup “çocukla oynama” anlamına gelir. Ancak bu masum görünen tanımın ardında oldukça karanlık ve trajik bir gerçeklik yatmaktadır. Afganistan’da yoksul ya da sahipsiz erkek çocuklar, genellikle güçlü ve nüfuzlu erkeklerin kontrolüne girerek kadın kıyafetleri giydirilir ve dans etmeye zorlanır. Bu çocuklar yalnızca eğlence aracı değil, aynı zamanda cinsel istismarın da hedefi haline gelir.
Toplumun bazı kesimlerinde bu durum geleneksel bir “gösteri” olarak kamufle edilse de, esasen ciddi bir çocuk istismarıdır. Uygulama, özellikle savaş ve yoksulluğun yoğun yaşandığı bölgelerde daha yaygındır.
Yasak ama engellenemeyen bir gerçek
Afganistan yasalarına göre Bacha Bazi uygulaması açıkça yasaktır. 2018 yılında yürürlüğe giren yeni Ceza Kanunu’nda bu tür fiillere yönelik doğrudan hükümler yer almakta, suç sayılmakta ve cezai yaptırımlar öngörülmektedir.
Ancak yasa ile uygulama arasında büyük bir uçurum bulunmaktadır. Yerel düzeyde kolluk kuvvetlerinin zayıflığı, yolsuzluk ve fail konumundaki kişilerin toplumsal veya siyasal gücü, bu uygulamanın fiilen devam etmesine yol açmaktadır. Mağdurlar genellikle susmak zorunda kalırken, failler çoğu zaman cezasız kalmaktadır.
Bacha Bazi dansı: Gösteri mi, istismar mı?
Bacha Bazi kapsamında çocuklara dans ettirilmesi, yüzeyde bir "geleneksel şov" gibi sunulsa da bu durum, sürecin yalnızca görünen kısmıdır. Dans, aslında bu çocukların maruz kaldığı sömürünün ilk adımıdır. Dans eden çocuklar, eğlencenin sonunda sıkça cinsel istismara uğramakta, bu da uygulamayı doğrudan insan hakları ihlali haline getirmektedir.
Bu nedenle, söz konusu dans eyleminin tek başına değerlendirilmesi mümkün değildir. Bacha Bazi kültürü içerisinde dans, sömürü zincirinin bir parçası olarak karşımıza çıkar ve bu çerçevede yasa dışıdır.
Uluslararası yaklaşım
Uluslararası insan hakları kuruluşları, Bacha Bazi’yi ciddi bir çocuk istismarı ve modern kölelik biçimi olarak tanımlamaktadır. Birleşmiş Milletler ve çeşitli STK’lar bu pratiğin tamamen ortadan kaldırılması için Afganistan'a sürekli baskı uygulamaktadır. Ancak kalıcı çözüm, yalnızca yasal reformlarla değil, sosyal farkındalık ve yapısal değişimle mümkün olabilir.
