Adaletin temel unsurlarından biri olan mahkemelerin yetki alanları, suçlara göre belirlenir. Asliye Ceza Mahkemeleri ile Ağır Ceza Mahkemeleri arasındaki yetki farkları, 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun'da belirtilmiştir. Ancak, bu farklılık sadece suçun niteliği ve cezasıyla ilgili değil, aynı zamanda mahkemelerin görev alanlarıyla da ilişkilidir. Bu düzenlemeler, adli sistemdeki önemli ayrımları ve suç türlerine göre hangi mahkemenin yetkili olduğunu belirler.
Ağır ceza mahkemesi hangi suçlara bakar?
5235 Sayılı Kanun'a göre, ceza mahkemeleri üç ana kategoriye ayrılır: ağır ceza mahkemeleri, asliye ceza mahkemeleri ve özel kanunlarla kurulan diğer ceza mahkemeleri. Kanunun 12. maddesine göre, genel olarak ağır ceza mahkemeleri; ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili davalara bakar.
Ağır ceza mahkemesinin görev alanı dışında kalan suçlar ise asliye ceza mahkemeleri tarafından ele alınır. Eğer ağır ceza suçu işleyen bir sanık 18 yaşından küçükse, yargılama çocuk ağır ceza mahkemesi tarafından gerçekleştirilir. Bu şekilde, belirli ceza türleri ve yaş durumlarına göre davalara hangi mahkemenin baktığı kanunda açıkça belirtilmiştir.
1. Ağır Ceza Mahkemesi
1. Ağır Ceza Mahkemesi, 5235 Sayılı Kanun'un 9. maddesine göre, ceza mahkemelerinin iş yoğunluğu ve niteliği doğrultusunda birden fazla dairesi oluşturulabilen mahkemelerden biridir. İhtisaslaşma amacıyla kurulan bu mahkemeler, belirli suçlarla özel olarak ilgilenmek üzere kurulabilir. Örneğin, 1. Ağır Ceza Mahkemesi belirli türdeki suçları incelemek ve yargılamak üzere özel olarak atanabilir. Bu dairelerin ardışık numaralandırmasıyla, ihtiyaç halinde 2. ve 3. Ağır Ceza Mahkemeleri de kurulabilir.
3.Ağır Ceza Mahkemesi
3.Ağır Ceza Mahkemesi, diğer ağır ceza mahkemeleriyle aynı yetkiye ve yargı alanına sahip olan bir mahkemedir. Mahkemeler arasındaki numaralandırma farkı, iş yükünü daha iyi yönetmek ve işleri dağıtmak amacıyla yapılmıştır. Yani, bir mahkeme 1. Ağır Ceza Mahkemesi olarak adlandırılabilirken, diğerleri sırasıyla 2. ve 3. Ağır Ceza Mahkemesi olarak numaralandırılabilir. Ancak bu numaralandırma, mahkemelerin etki veya önem açısından herhangi bir farklılık taşımaz. Her bir ağır ceza mahkemesi, yasalar çerçevesinde belirlenen suçlarla ilgili aynı yetki ve sorumluluğa sahiptir.
Ağır ceza mahkemesi neleri kapsar?
Ağır ceza mahkemelerinin görev alanına giren suçlar, toplum düzenini ciddi şekilde bozan, güvenliği tehdit eden ve ağır cezai yaptırımlar gerektiren suçları içermektedir. Kanunlarca özel olarak belirtilen diğer durumlar saklı tutulmak kaydıyla ağır ceza mahkemelerinin görev alanına giren suçlar şunlardır:
- Kasten öldürme
- Yağma
- İrtikap
- Resmi belgede sahtecilik
- Nitelikli dolandırıcılık
- Hileli iflas
- Rüşvet
- Zimmet
- Uyarıcı ve uyuşturucu madde ticareti ve imalatı
- İnsan ticareti
- Cinsel saldırı
- Devletin güvenliğine ilişkin suçlar
- Doku ve organ ticareti
- İnsanlığa karşı işlenen suçlar
- Milli savunmaya karşı suçlar
- Devletin güvenliğine karşı işlenen suçlar
- Devlet sırlarına karşı işlenen suçlar
- Anayasal düzene karşı işlenen suçlar
- 3713 Sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar
Ağır ceza mahkemesinin baktığı davalar nelerdir?
Ağır ceza mahkemeleri, 5235 Sayılı Kanun'un 12. maddesine göre belirli bir ceza sınırını aşan suçlara ilişkin davalara bakar. Bu suçlar ağırlaştırılmış müebbet hapis, müebbet hapis ve on yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlardır. Asliye ceza mahkemelerinin yetki alanını aşan bu suçlar, ağır ceza mahkemelerinin görevine girer. Mahkemelerin görevlerinin belirlenmesinde, suçun cezasının üst sınırı dikkate alınır ve ağırlaştırıcı veya hafifletici sebepler göz önünde bulundurulmaz.
