İzmir’de yıllardır gelinlik üretimi ve satışıyla öne çıkan sektör, bu yıl yaz sezonuna büyük umutlarla girmişti. Ancak hem ekonomik kriz hem de değişen düğün alışkanlıkları, sektörde ciddi bir durgunluğa yol açtı. Kemeraltı ve Mimar Kemalettin gibi İzmir’in gelinlik merkezlerinde esnaf, umduğunu bulamadı. Satışlarda geçen yıla göre yüzde 30-40’lık düşüş yaşanırken, sektördeki birçok işletme kiralara, işçilik giderlerine ve durgun talebe karşı ayakta kalma mücadelesi veriyor. Esnaf, düşüşün temel nedenleri arasında ekonomik krizle birlikte gelen düğünlerdeki sadeleşmeyi, alım gücündeki düşüşü ve gelinlik kiralama eğiliminin artmasını gösteriyor. Özellikle yalnızca nikâh yapan çiftlerin, “Bu gelinliği bir gün giyeceğim, sonra ne yapacağım?” diyerek kiralık modellere yöneldiği ifade ediliyor.
‘İşçilik çok arttı’
Pahalılıktan dolayı satışların şu an çok düşük olduğunu vurgulayan İzmir Mimar Kemalettin Moda Merkezi Derneği eski Başkanı İzzet Avcı, “Geçen seneye göre işler resmen çöktü diyebilirim. Zaten her yıl bir öncekini aratıyor. Satışlar bayağı düştü. Fiyatlar yüksek, işçilik yüksek. Maliyet aldı başını gitti. Geçen senenin gelinliğiyle bugünkünü kıyaslamak mümkün değil. Şu an en düşük gelinlik 20-25 bin TL civarında. Bu fiyatın altına bir şey bulamazsınız. Geçen sene bu fiyatlar yüzde 30-40 daha düşüktü. Yani o zaman bile pahalıydı ama şimdi gerçekten çok zor. İşçilik acayip pahalandı. Makineci bulamıyoruz. Bulduğumuz da çok yüksek ücret istiyor. Asgari ücretle kimse çalışmak istemiyor artık. Zaten haklı da. Ama bu sefer bize maliyet olarak yansıyor. Fiyatlar da ona göre artıyor. Bazı yerlerde hâlâ ailecek çalışanlar var ama yoğunluk yok. Yurt dışı da durdu. Özellikle Almanya’ya ciddi ihracat yapılıyordu, o da kesildi. Türkiye’de İzmir, gelinlikte merkezdir ama şimdi Anadolu’ya da yayıldı işler. Oralarda maliyet biraz daha düşük, rekabet arttı” dedi.
‘En büyük şikayet kira’
Geçen seneye göre bu yıl satışlarda yüzde 30-40 düşüş olduğunu belirten Avcı, “Kira deseniz, ayrı dert. Esnaf arkadaşların şu an en büyük şikâyeti kira. Resmen sırtımıza yük. Krediler de kesildi. Bankalar kredi vermiyor. Esnafın işi artık gerçekten çok zor. Bu sadece gelinlik sektörü için değil, her yerde böyle. Tüm sektörler can çekişiyor. Eskiden biraz kazanan oldu, kiralar bir anda patladı. Şu an çarşıda kira 250-300-500 bin lira arasında. Hanlarda bile 75-80 bin lira kira istiyorlar. Tek maliyet kira da değil. Stopajı var, eleman gideri var. Durum iç açıcı değil” diye konuştu.
Düğün döneminin başladığını ama eski düğünlerin tadının olmadığını dile getiren İzzet Avcı, “Vatandaşlar, artık sade bir nikah yapıyorlar. İzmir’de eskiden kiralık gelinlik olmazdı, şimdi kiralama başladı. Kemeraltı’nda bile birkaç yer mecburiyetten kiralık veriyor artık. Çünkü fiyatı daha düşük. Böyle giderse, önümüzdeki sene bu sektör en az yüzde 30-40 daha küçülür. Kiralar arttıkça insanlar kaçıyor. Şimdi herkes hanlara yöneliyor. Ama bizim sektörde geniş dükkân şart. Hanlar öyle değil. Zeminden kaçıyor herkes. Zeminde şu an en ucuz dükkan bile 250-300 bin kira. 580 bin lira ödeyen var. Moraller çok bozuk. Kimse mutlu değil. Devletten de bir destek yok. Elektrik desen, almış başını gitmiş. Biz makinelerle çalışıyoruz. Elektrik bizde maliyetin bel kemiği. Bu şartlarda iş yapmak zor. Herkes kendi halinde ayakta kalmaya çalışıyor. Şimdi böyle gidiyor ama iki ay sonra ne olur, sezon başlayınca işler açılır mı bilmiyoruz. Umudumuz kalmadı” ifadelerini kullandı.
‘Sadece nikah yapıyorlar’
Bu ekonomik şartlar yüzünden düğünlerde yine sıkıntının olduğunu aktaran İzmir Moda Tekstil Konfeksiyoncular Sitesi Başkanı Abdullah Salkım, “Gelinlik satışlarında yine düşüş var. Eskisi gibi değil. Genelde herkes fiyat odaklı artık. Müşteriler kiralık gelinliğe çok yöneldi. Kiralık çok soruluyor. Artık şaşalı düğünler kalmadı. Çoğu insan sadece nikâh yapıyor. O yüzden gelinliğe fazla para vermek istemiyorlar. “Düğünden sonra ne yapacağım bu gelinliği?” düşüncesi yaygınlaştı. O yüzden kiralama daha mantıklı geliyor insanlara. Kiralık gelinlikle satılık gelinlik fiyatları arasında çok fark yok. Eskiden 3-5 bin liralık fark çok da önemli gelmezdi müşteriye ama şimdi o rakamlar bile ciddi görülüyor. İnsanlar artık 3 bin liraya, 5 bin liraya çok daha fazla dikkat ediyor” ifadelerini kullandı.
‘Masraf arttı, fiyatlar aynı kaldı’
Geçen seneye göre satışlarda en az yüzde 30 düşüş olduğunu söyleyen İzmir Moda Tekstil Konfeksiyoncular Sitesi Başkanı Abdullah Salkım, “Üstelik bu, adet bazında. Satılan ürün sayısı azaldı ama fiyatlara zam yapamadık. Hâlâ geçen yılki fiyatlardan satıyoruz. Şu an çarşıya çıkan biri 15 bin ila 35 bin TL arasında çok iyi bir gelinlik bulabilir. Evlenmeyi düşünenler için hâlâ erişilebilir fiyatlar var aslında. Ama asıl sıkıntı maliyetlerde. Giderler neredeyse yüzde 100 arttı. Özellikle kiralar ciddi şekilde yükseldi. Neredeyse iki katına çıktı. Ama bu artış fiyatlara yansımadı. Yani masraf arttı, gelir aynı kaldı. Biz ürünü aynı fiyata satmaya çalışıyoruz, çünkü alım gücü yok. Zaten yaz düğünleri bitti. Temmuz kapandı, ağustos da bitiyor. Şu an çarşıda dolaşanlar Eylül, Ekim, Kasım düğünleri için alışveriş yapanlar. Ama onların da çoğu gelinliğini aldı. Bu saatten sonra çarşıya ciddi bir yansıma beklemiyoruz” dedi.
