Erken emeklilik, yıpranma payı, doğum borçlanması ve 3600 prim günü ile emeklilik hakkı vatandaşlar tarafından merak edilen konular arasında yer alıyor. Sigorta başlangıç tarihi, borçlanma süresi ve çalışma koşullarına göre kimlerin erken emekli olabileceği mercek altına alındı.
Yıpranma Hakkı Nedir?
Fiili hizmet süresi zammı (FHSZ) olarak bilinen yıpranma hakkı, ağır ve tehlikeli işlerde çalışanların prim gün sayılarına ek süre eklenmesini sağlıyor. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 40. maddesine göre, belirli işlerde geçirilen her 360 güne karşılık ekstra gün ekleniyor.
Hangi Meslekler Yıpranma Kapsamında?
Yıpranma hakkı kapsamında olan işler ve eklenen günler şu şekilde:
360 gün üzerinden 60 gün eklenen işler: Kurşun ve arsenik işleri, cam ve çimento fabrikaları, kok fabrikaları, termik santraller, alüminyum fabrikaları, döküm fabrikaları, itfaiye ve insan sağlığına ilişkin işler.
360 gün üzerinden 90 gün eklenen işler: Cıva üretimi, demir ve çelik fabrikaları, asit üretimi, radyoaktif ve radyasyonlu işler, Türk Silahlı Kuvvetleri, Emniyet ve polis, MİT, basın ve gazetecilik, TRT çalışanları, milletvekilleri, bakanlar, ceza infaz kurumu çalışanları.
Yer altı işlerinde: Çalışılan her 360 güne 180 gün ekleniyor.
Erken Emeklilik Süresi ve Yaş Avantajı
Eklenen sürelerin yarısı yaş haddinden düşülüyor. Asker, polis ve MİT mensupları en fazla 3 yıla kadar, diğer meslek grupları ise 2,5 yıla kadar erken emekli olabiliyor. Erken emeklilikten faydalanabilmek için söz konusu mesleklerde en az 3600 prim gününün tamamlanması gerekiyor.
Radyasyonlu İşlerde Çalışanlar İçin FHSZ
Radyasyon içeren işyerlerinde çalışmak tek başına yeterli değil. FHSZ’den yararlanabilmek için çalışan kişinin fiilen radyasyona maruz kaldığı işi yapması gerekiyor. Bu durumdaki çalışanların her 360 güne karşılık hizmetine 90 gün ekleniyor. Örneğin, 7000 gün çalışan bir kişi 1750 gün eklenerek toplamda 10.250 gün çalışmış sayılıyor ve yaş haddinden 875 gün düşülüyor.
Doğum Borçlanmasıyla Sigorta Başlangıcını Öne Çekmek
Doğum borçlanması, sigortalı çalışmaya başladıktan sonra doğan çocuklar için geçerli. Çocuk doğumundan itibaren 2 yaşını doldurmadan önce annenin boşta geçen süreleri için borçlanma yapılabiliyor.
Staj sigortası bulunan kadınlar, staj ile sigortalı çalışma başlangıcı arasındaki çocuklar için borçlanma yapabilir. Ancak bu süre sigorta başlangıcını sınırlı bir şekilde öne çeker. Borçlanma yapılacak sürelerin SGK’ya tescilli ve kısa vadeli sigorta primleri yatırılmış olması gerekiyor.
3600 Gün İle Emeklilik Hakkı
3600 prim günüyle emeklilik hakkı için ilk sigorta başlangıcının tarihine dikkat etmek gerekiyor. Doğum borçlanması, raporlu veya izinli olunan süreler ve staj sigortasıyla ilgili detaylar, prim gün sayısını artırmak için kullanılabiliyor. Ancak isteğe bağlı sigortadan sonra yapılan borçlanmalar BAĞ-KUR kapsamında değerlendiriliyor.
Prim gününüz ne kadar yüksek olursa olsun, 3600 gün şartını sağlıyorsanız emekli maaşı düşük kazanç üzerinden hesaplanacaktır.
