Akıl Hastanesine Yatma Sebepleri
Bir kişinin akıl hastanesine yatırılması, ancak belirli tıbbi ve hukuki gerekçelere dayanarak mümkündür. Bu gerekçelerden bazıları şunlardır:
- Akıl hastalığı: Şizofreni, bipolar bozukluk, demans, psikoz gibi ciddi ruhsal rahatsızlıklarda kişi kendi davranışlarını kontrol edemiyor olabilir.
- Tehlikelilik durumu: Kişinin kendisine veya başkalarına zarar verme riski taşıması.
- Tedaviye uyumsuzluk: Kişinin hastalığını reddetmesi, ilaç kullanmaması, kontrole gitmemesi gibi durumlar.
- Toplum güvenliği riski: Özellikle akut dönemlerde kişinin davranışları çevreye tehdit oluşturuyorsa, yatış zorunlu hale gelebilir.
Hangi Hastalar Akıl Hastanesine Yatırılır?
- Aşağıdaki durumları taşıyan kişiler, uzman kararıyla hastaneye yatırılabilir:
- Tedavi edilmediğinde intihar riski taşıyan veya çevresine zarar verme ihtimali olan bireyler.
- Zorla tedaviye ihtiyaç duyan, hastalığını reddeden ve içgörüsünü kaybetmiş hastalar.
- Toplumda huzursuzluk yaratabilecek davranışlar sergileyen bireyler (örneğin saldırganlık, paranoya, halüsinasyon).
- Zorunlu yatış kararı genellikle psikiyatri uzmanı tarafından verilse de, aile bireyleri, savcılık, kaymakamlık, muhtarlık veya emniyet birimleri de sürecin başlatılmasında rol oynayabilir.
432 Zorunlu Yatış Nedir?
Halk arasında “432” olarak bilinen süreç, Türk Medeni Kanunu ve ilgili yasal düzenlemelere dayalı olarak uygulanan zorunlu yatıştır. Hastanın rızası olmasa dahi, tehlike arz ettiği durumlarda aşağıdaki çerçevede uygulanır:
- Hastane yatış kararı sonrası, 24 saat içinde nöbetçi Sulh Hukuk Hakimliği'ne bildirim yapılır.
- Hakim, “tehlikelilik” halinin devam edip etmediğine ve kişinin hürriyetinin kısıtlanıp kısıtlanmayacağına karar verir.
- Bu karar, kişinin tedavi hakkı ile toplumun güvenliği arasında denge sağlar.
Mahkeme Kararıyla Hastaneye Yatırma Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?
Hasta yakınları, özellikle istemsiz yatış gerekiyorsa, savcılık, kaymakamlık ya da valilik makamlarına yazılı başvuru yapabilir. Dilekçede şu unsurlar yer almalıdır:
- Hastanın kimlik bilgileri.
- Davranışlarının tehlikeli olduğuna dair gözlemler (kendine veya başkalarına zarar verme eğilimi).
- Hastanın tedaviyi reddettiğine dair bilgiler.
- Daha önce alınan teşhis veya hastalık geçmişi.
- Bu dilekçeler doğrultusunda kamu görevlileri, hastanın kontrol altına alınması için süreci başlatabilir. Sevk sırasında kolluk kuvvetleri, hastaya ve sağlık personeline refakat eder.
Zorunlu Yatışta Tedavi Süreci ve Haklar
- Hasta, kapalı psikiyatri servisine yatırıldıktan sonra tedaviye başlanır.
- “Tehlikelilik hali” geçene kadar hastanede tutulur.
- Tedavi genellikle ilaç, psikoterapi ve destek hizmetlerini içerir.
- Hastanın kendi isteğiyle yatış yapmaması durumunda yakınlarının onayı veya yasal temsilcinin izni aranır. Ancak bu mümkün değilse, psikiyatri uzmanı kararıyla doğrudan yatış yapılabilir.
- Hasta Hakları Yönetmeliği'ne göre, ruhsal hastalığa bağlı zorunlu yatış ve tedavi kararı istisnai olarak hastanın onayı olmadan uygulanabilir.
Psikiyatrik Hastalar Ne Zaman Taburcu Edilir?
Hastanın iyileşmesi, tehlikelilik halinin ortadan kalkması ve tedaviye uyum sağlaması halinde hasta taburcu edilir. Ancak bazı hastalarda ayaktan takip, ilaç tedavisi ya da toplum ruh sağlığı merkezleri aracılığıyla uzun süreli destek gerekebilir.
