Kurban Kimlere Farz? – Diyanet Açıklıyor
Diyanet’e göre kurban kesmek, akıl sağlığı yerinde, baliğ (ergenlik çağına ulaşmış), mukim (yani yolcu olmayan) ve dinen zengin sayılan her Müslüman için vacip bir ibadettir. Farz olmamakla birlikte vacip hükmünde kabul edilen bu ibadet, Hanefi mezhebine göre yapılması zorunlu dini görevler arasında yer alır. Diyanet açıklamasına göre kurban kesmekle yükümlü olmanın şartları şunlardır:
- Müslüman Olmak: Kurban ibadeti yalnızca Müslümanlara vaciptir. Müslüman olmayanlar için geçerli değildir.
- Akıl Sağlığı Yerinde ve Ergenlik Çağına Ulaşmış (Baliğ) Olmak: Akıl hastaları ve çocuklar bu ibadetle sorumlu tutulmazlar.
- Mukim Olmak: Yolcu (seferî) durumda olan kişilere kurban vacip değildir. 15 günden az süreyle 90 km ve daha uzak bir yerde bulunanlar seferî sayılır.
- Maddi Güce Sahip Olmak (Nisap Miktarı): Temel ihtiyaçlar ve borçlardan ayrı olarak, 80,18 gram altın veya bu değerde mala sahip olunmalıdır. Bu malın artıcı (nâmî) olması ya da üzerinden bir yıl geçmesi gerekmez.
- Niyet Etmek: Kurban kesimi sırasında kalben ve mümkünse sözlü olarak ibadet niyeti taşımalıdır. Niyet olmadan kesilen hayvan kurban sayılmaz.
- Hayvan Şartlarına Uymak: Kurban olarak sadece şu hayvanlar kesilebilir: Deve, sığır, manda, koyun ve keçi. Tavuk, kaz, ördek gibi kümes hayvanları kurban olarak geçerli değildir.
- Kesim Zamanına Uymak: Kurban Bayramı’nın ilk üç günü, bayram namazı kılındıktan sonra başlamak üzere güneş batıncaya kadar kurban kesimi yapılmalıdır.
Şafiî mezhebine göre bu süre bayramın dördüncü günü akşamına kadar uzar.
Kurban Farz mı?
Kurban ibadeti, Hanefi mezhebine göre vacip kabul edilirken, Şafiî, Malikî ve Hanbelî mezheplerine göre ise sünnet-i müekkede (güçlü sünnet) olarak değerlendirilir. Bu farklılık, delillerin kesinlik derecesine göre şekillenmiştir. Kur’an’da geçen açık bir emir olmadığından dolayı, kurban farz değil, vacip statüsündedir.
- Hanefî mezhebine göre: Kurban kesmek vaciptir.
- Diğer mezheplere göre: Kurban kesmek sünnettir.
Kurban Kesmek İçin Mal Varlığı Şartı Nedir?
Kurban ibadeti için gerekli olan en önemli şartlardan biri, kişisel mal varlığıdır. Bu ibadeti yerine getirmekle yükümlü olmanın ölçüsü, zekât nisabı esas alınarak belirlenir. Zekâtın aksine bu malın artıcı (nâmî) olması ya da üzerinden bir yıl geçmiş olması aranmaz. Kurban kesmek için gereken mal varlığı şartı:
- Temel ihtiyaçlardan ve borçlardan ayrı olarak
- En az 80,18 gram altın veya bunun değerinde para ya da eşya sahibi olmak
- Bu seviyeye ulaşan her Müslüman, kurban kesmekle yükümlü kabul edilir.
Ailede Herkes Kurban Kesmekle Yükümlü mü?
Diyanet kaynaklarına göre, ailede her birey ayrı bir mal varlığına sahipse her biri ayrı ayrı kurban kesmekle yükümlüdür. Ancak sadece aile reisinin nisap miktarı malı varsa, yalnızca onun kurban kesmesi yeterlidir.
- Baba emekli maaşı ve mal varlığına sahipse kurban kesmelidir.
- Çalışan ve kendi malı olan oğlu da kesmekle yükümlüdür.
- Geliri olan eş de kurban kesmelidir.
Kimler Kurban Kesmekle Yükümlü Değildir?
- Borçları sebebiyle malı nisap miktarının altına düşenler
- Öğrenciler ve ev hanımları (yeterli malı yoksa)
- Akıl sağlığı yerinde olmayanlar
- Küçük yaştaki çocuklar
- Seferî (yolcu) olanlar
