Malatya, Doğu Anadolu bölgesinde bulunan ve deprem riskinin yüksek olduğu bir ilimizdir. Özellikle son zamanlarda meydana gelen artçı depremler, bölgedeki fay hatlarının merak konusu olmasına neden olmuştur. Bu makalede, Malatya'nın fay hatları ve deprem riski üzerine detaylı bir inceleme sunulacaktır.
Malatya'da Meydana Gelen Depremin Etkileri
Son yaşanan 5,6 şiddetindeki artçı deprem, Malatya'da büyük etkilere neden olmuştur. 29 bina yıkılmış, 69 kişi yaralanmış ve maalesef 1 kişi hayatını kaybetmiştir. Bu olay, bölgenin deprem riskinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha gözler önüne sermiştir.
Malatya'nın Fay Hattı Haritası
Malatya ve çevresindeki fay hatları, özellikle Doğu Anadolu Fayı (DAF) etkisi altındadır. Hazar-Sincik, Çelikhan-Gölbaşı ve Sürgü Fayları, bölgede geçmişte meydana gelen ve gelecekte oluşması beklenen depremlerin ana nedenleridir. DAF, Bingöl'den başlayarak Antakya'ya doğru uzanan yaklaşık 580 km uzunluğunda, 4-25 km genişliğinde bir deformasyon kuşağıdır. Bu fay hattının yıllık kayma hızı ortalama 7,9 mm'dir.
Malatya'nın Fay Hatları Nerede Yer Alıyor?
Karlıova-Antakya arasında DAF, farklı segmentlere ayrılmıştır. Bu segmentlerin her biri belirli aralıklarla deprem üretebilir. Karlıova-Bingöl Fayı, Bingöl-Palu yükselim alanı, Palu-Hazar Fayı, Hazar-Sincik Fayı, Çelikhan-Gölbaşı Fayı, Gölbaşı-Türkoğlu Fayı ve Türkoğlu-Antakya Fayı, bölgedeki önemli segmentler arasında yer almaktadır.
Malatya ve Çevresindeki Fay Hatları
Malatya ve çevresinde, Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) ve Güneydoğu Anadolu Bindirmesi gibi farklı tektonik özellikler bulunmaktadır. DAFZ, sol yanal ötelenmeye sahip, geniş bir deformasyon kuşağıdır. Kuzey Anadolu Fayı (KAF) gibi diğer faylarla birlikte bu bölgeyi etkileyen fay hatları, deprem riskini artıran faktörlerdir.
MALATYA – OVACIK FAYI Risklki Mi?
Anadolu levhasının büyük ölçekli deformasyonu sonucunda, Kuzey Anadolu Fayı ve Doğu Anadolu Fayı gibi iki ana aktif fay kuşağına ek olarak, farklı boyutlarda birçok canlı fay hattı bulunmaktadır. Yeni Türkiye Deprem Tehlike Haritası'na göre, Türkiye'nin deprem potansiyeli taşıyan 553 canlı fay hattı bulunmaktadır. Bu faylar, komşu ülkelerdeki faylarla birlikte değerlendirilmiştir. Türkiye'nin jeolojik ve jeofizik çalışmaları sayesinde, bilinen ve olası fay hatlarının deprem oluşturma riskleri üzerine birçok bilgi elde edilmiştir. Bu çalışmada, Kurucaova bölgesinin oluşumu ve jeomorfolojik yapısı incelenirken, Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) ve Güneydoğu Anadolu Bindirmesi'nin etkisi ele alınmıştır.
Tektonik Etkilerin Oluşumu: Kurucaova'nın Şekillenmesi
Kurucaova'nın oluşumunu şekillendiren temel etmenler arasında Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) ve Güneydoğu Anadolu Bindirmesi yer almaktadır. Pliyosen döneminde, sol yanal atımlı DAFZ ve sağ yanal atımlı Sürgü Fayı, zıt yönlü hareketleriyle havzanın oluşumunu sağlamıştır. Bu sürecin sonucunda D-B doğrultusunda bir fay kaması havzası oluşmuş ve bu havza, temelde Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı kalkerlerin varlığına bağlı olarak karstlaşma süreçlerine maruz kalmıştır. Pliyo-Kuvaterner döneminde, güneydeki dağlık alanlardan beslenen akarsuların taşıdığı sedimentlerle havza dolmuş ve piedmont özellikleri kazanmıştır. Kuvaterner döneminde ise, doğu ve batı yönlerinde meydana gelen yer yer çatlamalarla farklı yarılmış bölgeler oluşmuştur. Kurucaova'nın yüzeyi ortalama 1400-1450 metre yükseklikte yer almaktadır. Kuzeydeki dağlık alanlarla arasındaki yükseklik farkı 800-1000 metre, güneydeki dağlık bölgelerle olan fark ise 1000 metreden fazladır. Bu hızlı yükselti farkları, faylanma süreçlerine bağlı olarak oluşmuş ve yüksek eğim değerlerine yol açmıştır.
Hidrografik Özellikler: İkili Akarsu Sistemi
Kurucaova, hidrografik olarak bir havza özelliği göstermemektedir. Batı bölgesinin suları Kuruçay, Bileli ve Soğütlü dereleri tarafından taşınarak, Sürgü Çayı'na dökülmektedir. Doğu bölgesinin suları ise Kasımlar yakınlarında birleşerek önce Aran Dere'ye, oradan da Çelikhan Ovası'na ve nihayetinde Reçep Çayı'na ulaşmaktadır. Bu durum, havzanın hem drene edilen hem de iki farklı akarsunun kaynak alanını oluşturduğu anlamına gelmektedir.
Yapısal Özellikler: Tektonik İzler
İnceleme alanı, Güneydoğu Toroslar orojenik kuşağı üzerinde yer aldığı için bu kuşağın yapısal özelliklerini taşımaktadır. Farklı dayanıklılıkta kayaçların yer aldığı sahada, kıvrımlı, bindirme ve faylı yapılar, yer şekillerinin oluşumunda temel rol oynamaktadır. Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı Pütürge-Malatya Metamorfitleri, inceleme alanının temelini oluşturmaktadır. Özellikle Kurucaova'nın kuzey ve batısındaki dağlık bölgelerin yapısı, Malatya Metamorfitleri'nden oluşmaktadır.
Sonuç: Kurucaova'nın Jeomorfolojik ve Tektonik Öyküsü
Kurucaova bölgesi, Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) ve Güneydoğu Anadolu Bindirmesi'nin etkisi altında şekillenmiş bir alandır. Fay hareketleri ve tektonik süreçler, havzanın oluşumunu ve yüzey şekillerinin belirlenmesini yönlendirmiştir. Hidrografik yapısı da iki farklı akarsu sistemiyle çeşitlenmiştir. Güneydoğu Toroslar orojenik kuşağının etkisiyle farklı kayaç tipleri, kıvrımlar ve faylar, bölgenin jeomorfolojik özelliklerinin temelini oluşturmuştur. Bu çalışma, Kurucaova'nın karmaşık jeolojik ve tektonik öyküsünü aydınlatarak, bölgenin evrimsel süreçlerine ışık tutmayı amaçlamaktadır.
Doğu Akdeniz ve Fayların Etkisi
Bölgedeki faylar ve levha hareketleri, Doğu Akdeniz bölgesinin jeolojik yapısını karmaşık hale getirmiştir. Anadolu Levhası'nın sıkışma ve yükselme hareketleri, farklı fay kuşaklarının oluşmasına neden olmuştur. Kuzey Anadolu Fayı (KAF) ve Doğu Anadolu Fayı (DAF), bu karmaşıklığın bir sonucudur ve bölgedeki deprem riskini yükseltmektedir.
Malatya ve çevresindeki fay hatları, bölgenin deprem riskini artıran önemli etkenlerdir. Doğu Anadolu Fayı'nın etkisi, bölgedeki deprem tehlikesini vurgulamaktadır. Bu nedenle, deprem riskinin azaltılması için gerekli önlemler alınmalı ve halk doğru şekilde bilgilendirilmelidir
AFAD Malatya riskli bölgeleri nerden öğrenebilirim?
AFAD’ın Malatya İl Afet Deprem Risk Azaltma Planı’na buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
