Gündemde sıkça yer bulan ve merak uyandıran konulardan biri olan "Mavi Vatan", Türkiye'nin deniz yetki alanlarına yönelik stratejik bir perspektifi ifade eder. Türkiye'nin karasularıyla birlikte tüm deniz yetki alanlarını kapsayan bu kavram, ülkenin denizlerdeki haklarına vurgu yaparak ulusal güvenlik stratejilerine önemli bir yön verir. Peki, Türkiye'nin karasuları kaç mil? Mavi Vatan nedir ve bu ismin arkasındaki düşünceyi kim temsil ediyor? İşte, Mavi Vatan konusunda merak edilen detaylar...
Mavi Vatan nedir?
Mavi Vatan, Türkiye Cumhuriyeti'nin Karadeniz, Akdeniz ve Ege'de ilan ettiği deniz yetki alanlarını, yani karasuları, kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölgeyi içeren bir doktrindir.
Mavi Vatan ne anlama gelir?
1947 yılında dönemin ABD Başkanı Truman, ABD'nin batısında petrol arama ve çıkarma işlemleri için kıta sahanlığı olarak adlandırılan, ülkelerin deniz yetkilerini tanımlayarak denizlerin de ülkelerin bir parçası olduğunu kabul eden bir anlayışı ortaya attı. Bu kavram, 1958'de resmiyet kazanan Cenevre Deniz Hukuku Sözleşmesi ile daha da güçlendi ve Mavi Vatan doktrininin temelini oluşturdu.
2 Mart 2004'te BM'ye sunulan bir nota ile Türkiye, batı bölgelerinde egemenlik hakları olduğunu ilk kez iddia etti. 4 Ekim 2005 tarihli bir başka BM notaunda ise 32o 16’’ 18’ ila 28o Doğu boylamı arasında, 34o Kuzey enleminin kuzeyinde kalan deniz alanlarının kendi kıta sahanlığı olduğunu ve 28o Doğu boylamının batısında, Ege Denizi'ndeki Türkiye ile Yunanistan kıta sahanlığı sınırının Akdeniz'e ulaştığı noktaya kadar uzanacağı bildirildi. Bu iddialar, 2006'da Türk Deniz Kuvvetleri'nin bölgede Akdeniz Kalkanı Harekâtı'nı başlatmasıyla desteklendi. Mavi Vatan kavramı ise ilk kez 14 Haziran 2006 tarihinde Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'nda düzenlenen Karadeniz ve Deniz Güvenliği konulu sempozyumda Cem Gürdeniz tarafından ortaya atıldı. Cihat Yaycı'nın katkılarıyla geliştirilen bu kavram, 2010 yılında Cihat Yaycı'nın "Temel Deniz Hukuku" adlı kitabında resmiyet kazandı. Mavi Vatan, Türkiye'nin deniz alanlarında askeri güce dayalı strateji yürütmesinde etkin bir rol oynayarak, 2019'da Türkiye tarihinde ilk defa eş zamanlı olarak Karadeniz, Ege ve Akdeniz'de Mavi Vatan Tatbikatı'nın gerçekleştirilmesine öncülük etti.
Gök Vatan nedir?
"Gök Vatan", Türkiye'nin kara sınırları yanı sıra Karadeniz, Akdeniz ve Ege'deki deniz yetki alanlarının (karasuları, kıta sahanlığı ve münhasır ekonomik bölge) üzerindeki hava sahasını ifade eden bir kavramdır. Türk Hava Kuvvetleri'nin stratejik hedefleri ve hava savunma operasyonları bu kapsamda değerlendirilir. "Gök Vatan" terimi, Türkiye'nin hava sahasının korunması ve kontrol altında tutulması amacını vurgular.
Mavi Vatan kaç km?
"Mavi Vatan" doktrini, Türkiye'nin deniz yetki alanlarını ifade ederek vatanın sınırlarının 783 bin km² ile sınırlı olmadığını, aynı zamanda üç tarafını çevreleyen denizlerdeki 462 bin km²'lik sınırların da vatanın ayrılmaz bir parçası olduğu görüşünü benimsemektedir.
