ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), Mars atmosferini inceleyen MAVEN uzay aracıyla iletişimin aniden kesildiğini duyurdu. Yaklaşık 10 yıldır Kızıl Gezegen’in yörüngesinde kesintisiz gözlemler yapan araç, hafta sonu boyunca yer istasyonlarına veri iletmeyi durdurdu. Yetkililer, MAVEN’ın Mars’ın arkasına geçmeden hemen önce tam kapasite çalıştığını, yeniden görünür hâle geldiğindeyse hiçbir sinyal göndermediğini belirtti. NASA, iletişim kesintisinin nedenine ilişkin teknik incelemelerin devam ettiğini açıkladı; ancak ilk değerlendirmelere göre hem uzay aracının sistemlerinde hem de derin uzay iletişim ağında olağan dışı bir durum tespit edilmedi. Uzmanlar, bunun yörünge dinamikleri, beklenmedik donanım arızası veya yazılım kilitlenmesi gibi çeşitli senaryolardan biri olabileceğini değerlendiriyor.
Mars’ın Atmosferini Çözen Görev: MAVEN Neden Önemli?
2013’te fırlatılarak 2014’te Mars’a ulaşan MAVEN, Kızıl Gezegen’in üst atmosferini ve Güneş rüzgârlarıyla etkileşimini incelemek üzere tasarlanmıştı. Görev, Mars’ın geçmişte nasıl sıcak ve nemli bir dünyayken bugün soğuk ve ince atmosferli bir gezegene dönüştüğünü anlamak açısından kritik veriler sağladı. Bilim insanlarına göre Güneş’ten gelen yüksek enerjili parçacıklar, milyarlarca yıl içinde Mars atmosferinin büyük bölümünü uzaya savurdu. MAVEN’in verileri, bu kayıp sürecinin hızını, mekanizmasını ve günümüzde devam eden etkilerini modellemeye yardımcı oluyordu.
Gezgin Araçlar İçin Bağlantı Noktasıydı
MAVEN yalnızca bir bilim misyonu değil, aynı zamanda Curiosity ve Perseverance rover’ları için önemli bir iletişim aktarma uydusuydu. Kızıl Gezegen yüzeyindeki araçların verileri Dünya’ya çoğunlukla MAVEN gibi yörünge araçları üzerinden ulaşıyor. Bu nedenle kesinti, NASA’nın Mars keşif altyapısında geçici bir iletişim yükü oluşturabilir. NASA, diğer yörünge araçlarının görevlerini sürdürebildiğini, ancak MAVEN’ın yokluğunun veri iletişim kapasitesini sınırlayabileceğini belirtiyor.
Kurtarma Planı: NASA Hangi Adımları Atıyor?
Uzay ajansı, derin uzay iletişim ağı (DSN) üzerinden çeşitli sinyal protokollerini test ederek MAVEN’dan yanıt almaya çalışıyor. Bu tür iletişim kesintileri geçmişte bazı uzay araçlarında güvenli mod, yüksek radyasyon etkisi veya telemetri donması gibi nedenlerle görülmüş ve çoğu zaman uzak komutlarla tekrar çalışır hâle getirilebilmişti. NASA yetkilileri, ekiplerin “her senaryoyu masada tuttuğunu” ve önümüzdeki günlerin kritik olacağını vurguluyor.
Bilim Dünyası Neden Endişeli?
MAVEN, Mars atmosferi hakkında bugüne kadar elde edilen en kapsamlı veri setlerinden birini oluşturuyor. Bu veriler, yalnızca Mars’ın geçmişini değil,
- gelecekteki insanlı misyonlar için radyasyon risklerini,
- atmosfer kaybının devam eden hızını,
- olası iklim modellerini
anlamak açısından da büyük önem taşıyor. Uzay aracının tamamen kaybedilmesi, Mars atmosferine dair uzun soluklu ölçüm dizilerinde önemli bir boşluk yaratabilir. Mars’ın etrafından her gün Dünya’ya veri gönderen MAVEN’ın aniden susması, NASA için teknik bir sorun olmanın ötesinde, Mars araştırmaları açısından da kritik bir sınav. Bilim dünyası gözünü NASA’nın kurtarma çabalarına çevirmiş durumda. NASA, iletişim tekrar sağlanana kadar hem teknik analizleri sürdürecek hem de yedek iletişim ağlarının yükünü dengeleyecek.
