Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar’dır. 20. yüzyılın en etkili hukukçularından biri olan Onar’ın yazdığı eserler ve yön verdiği kurumsal reformlar, günümüzde dahi hukuk fakültelerinde temel kaynak olarak okutulmaya devam ediyor. Peki, Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar kimdir?
Ord. Prof. Dr. Sıddık Sami Onar kimdir?
Sıddık Sami Onar, 11 Kasım 1897 tarihinde İstanbul’da doğdu. Ortaöğrenimini Vefa Lisesi’nde tamamladıktan sonra İstanbul Hukuk Mektebi’ne girdi ve mezun oldu. Akademik yetkinliğini pekiştirmek amacıyla bir süre Paris Hukuk Fakültesi’nde öğrenim gördü. Hukuk bilgisi ve dili konusundaki yetkinliği, ileride üstleneceği akademik ve yönetsel rollere zemin hazırladı.
Hukuk kariyerine İstanbul Ticaret Mahkemesi’nde hâkim olarak başladı. Bu görevlerinin yanı sıra Mülkiye Mektebi ve Galatasaray Lisesi’nde öğretmenlik yaparak hukuk bilgisini genç nesillere aktardı. Bu dönemdeki uygulamalı tecrübeleri, ileride kaleme alacağı idare hukuku eserlerine sağlam bir temel oluşturdu.
Üniversite Reformu ve Akademik Yükseliş
1933 yılında gerçekleştirilen Üniversite Reformu’nun ardından İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne İdare Hukuku Profesörü olarak atandı. Sadece bir yıl sonra “ordinaryüs profesör” unvanına layık görüldü. Fakültede iki dönem dekanlık yaptı. Bu süreçte hem akademik disiplini hem de kurumsal işleyişi modernleştirme adına önemli reformlara imza attı.
Rektörlük ve Üniversite Özerkliği
1946’da çıkarılan Üniversiteler Yasası ile üniversitelere bilimsel ve idari özerklik tanınması sonrası İstanbul Üniversitesi’nin seçimle gelen ilk rektörü oldu. Bu görevini 1949’a kadar sürdürdü. 1959’da yeniden seçildiği rektörlük görevini 1963 yılına kadar devam ettirdi. Bu süreçte akademik özgürlük, üniversite özerkliği ve bilimsel liyakat konularında ilkeli bir duruş sergiledi.
Anayasa Komisyonu ve 27 Mayıs Süreci
27 Mayıs 1960 askeri müdahalesinin ardından oluşturulan Kurucu Meclis bünyesinde, 1961 Anayasası’nı hazırlamakla görevli komisyona başkanlık etti. Akademisyenlerin ordu kararıyla görevden uzaklaştırıldığı “147’ler Olayı”na karşı çıkarak rektörlük görevinden istifa etti. Bu tavrı kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. Sonrasında akademik dayanışmanın simgesi olarak üçüncü kez rektör seçildi.
Bilimsel Katkıları ve Eserleri
Onar’ın bilimsel mirasının temel taşı, İdare Hukukunun Umumi Esasları adlı üç ciltlik eseridir. İlk baskısı 1952’de yayımlanan bu çalışma, Türkiye’de kamu hukuku alanında yazılmış en kapsamlı eserlerden biri olarak kabul edilir. Eser, yalnızca akademi çevresinde değil, yargı kararlarında ve mevzuat yorumlarında da sıklıkla başvurulan bir kaynak olmuştur.
1949’da kurduğu İdare Hukuku ve İdari Bilimler Enstitüsü’nün müdürlüğünü, hayatının sonuna kadar sürdürdü. Aynı zamanda Fransa’nın Toulouse Üniversitesi tarafından 1948’de fahri doktora unvanı ile ödüllendirildi.
Uluslararası Takdir ve Son Yılları
Sıddık Sami Onar, 1972 yılında İtalya Cumhurbaşkanı Giovanni Leone tarafından Cumhuriyet Liyakat Nişanı ile onurlandırıldı. Vefatının ardından İstanbul Üniversitesi, 1977 yılında “Onar Armağanı” başlıklı özel bir yayınla akademiye yaptığı katkıları belgeledi. 9 Ağustos 1972 tarihinde İstanbul’da hayatını kaybeden Onar, yalnızca bir hukukçu değil, Türkiye’de modern kamu hukukunun mimarlarından biri olarak anılmaktadır.
