Osmanlı İmparatorluğu'nun muazzam zenginliklerini keşfetmek, tarih ve ticaretin izinde bir yolculuk yapmak isteyenler için bedestenler oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Ancak, pek çoğunun aklında, Osmanlı Devletinde bedesten ne demektir? Bedestende ne bulunur? gibi temel sorular var. Detaylar ise haberimizde yer almakta...
Osmanlı Devletinde bedesten ne demektir?
Bedesten, Farsça kökenli bir kelime olup, değerli malların satılması için inşa edilmiş, kubbelerle örtülü ve genellikle dikdörtgen planlı büyük yapılara verilen addır.
Aslında ilk yerleşimler çoğunlukla kervansaraylar şeklinde olmuştur. Zamanla kervansaraylardan bazıları camii, pazar, eczane vb. eklenerek kervansaray külliyelerine dönmüş, bu külliyelerin etrafında da iskan oluşmuştur. Bir yanlışlık olarak çoğunlukla bu kervansaraylar daha sonra bedesten olarak adlandırılmışlardır. Osmanlı döneminde kumaş, mücevher ve çeşitli kıymetli eşyaların alım satımının yapıldığı, eşit büyüklükte kubbelerle örtülü, bir çeşit kapalı çarşı olarak işlev görmüşlerdir.
Türkiye'deki Önemli Bedestenler: Osmanlı İmparatorluğu'nun döneminde, bedestenler önemli iktisadi kuruluşlar olarak kabul edilirdi. Günümüzde ise turistik ve ticari merkezler olarak önemlerini korumaktadırlar. Bazı Türkiye'deki önemli bedestenler şunlardır:
- Adana Bedesteni (16. yüzyıl)
- Ankara Mahmut Paşa Bedesteni (15. yüzyıl)
- Edirne Bedesteni (1418)
- İstanbul Bedesteni (15. yüzyıl)
- Kahramanmaraş Bedesteni (12. yüzyıl)
- Tekirdağ Rüstem Paşa Bedesteni (16. yüzyıl)
- İzmir Kızlarağası Bedesteni
- Manisa Bedesteni (14. yüzyıl)
- Sivas Bedesteni
Bedestenlerin Önemi ve Kullanımı: Bedestenler, tarihi pazarlar olarak bilinir ve turistlerin ilgisini çeker. Günümüzde, kapalı çarşılar içinde ticari eşyaların satılmasının yanı sıra turizme hizmet veren merkezler haline gelmişlerdir. "Bedesten" kelimesi ise halk arasında yaygın olmayan bir terim olup, genellikle bu yapıların giriş kapılarında veya içlerinde yazılarak tarihi olarak anılır.
Bedestende ne bulunur?
Türkçe'de "bedesten" olarak adlandırılan bu kavram, Arapça bez satılan yer olarak anılan "bezzazistân" kelimesinden türetilmiştir. Bedestenler, özellikle Osmanlı döneminde kumaş loncalarının merkezi olmakla kalmayıp içerisinde mücevher, silah ve kumaş gibi çeşitli ürünlerin de satıldığı ticaret merkezlerini ifade eder.
Bedestenler, mücevherden değerli taşlara, müzeyyen koşum takımlarından kıymetli kumaşlara kadar çeşitli değerli eşyaların satıldığı yerlerdi. İnsanların alışveriş için gittikleri ve zamanla kervansaraylar olarak bilinen yerlerin ardından bedesten adını almışlardır. Genellikle aynı esnafın bulunduğu dükkanlardan oluşan dikdörtgen yapılarıyla tanınırlar.
Bedestenler, kıymetli eşyaların alım ve satımının yapıldığı önemli ticaret merkezleriydi. Kapalı çarşılarla benzerlik gösterirler ve on üçüncü yüzyılda ortaya çıkmıştır. Döneminin en önemli ticaret merkezlerinden biri olarak kabul edilirler.
Değerli malların alım satımının yanı sıra, bedestenler zamanında bir tür banka görevi de görmüştür. Bazıları günümüzde hala varlığını sürdürmektedir. Kahramanmaraş ilinde bulunan en eski bedesten, günümüze kadar ulaşmıştır. Türkiye'nin yanı sıra birçok ülkede de benzer yapılar bulunmaktadır. Bu yapılar, ticari amaçlarla inşa edilmiş ve şehirlerin önde gelen ticaret merkezlerini oluşturmuştur. Osmanlı Dönemi'nde ortaya çıkan bedestenler, sağlam yapılarıyla günümüze kadar ulaşmış önemli tarihi miraslardır.
