Turizm sektörü, son yıllarda döviz kuru ve enflasyon baskısı altında kalifiye personelini elinde tutmakta zorlanıyor. Deneyimli çalışanların başka alanlara yönelmesiyle ortaya çıkan boşluğu doldurmak için oteller, Türk Cumhuriyetleri ile Endonezya, Nepal, Tayland ve Bali gibi uzak coğrafyalardan iş gücü ithal etmeye başladı. Ancak uzmanlar, bu geçici çözümün kalıcılığı bulunmadığını; uzun vadede mesleki eğitim programları ve devlet destekli teşviklerle yerli iş gücünün güçlendirilmesi gerektiğini vurguluyor. Son yıllarda özellikle büyük şehirlerde otellerde yabancı personel çalıştırılmasının arttığını vurgulayan Türkiye Otel Yöneticileri Derneği (TUROYD) Ege Bölge Başkanı Güner Güney, “İstanbul'da Kırgızistan, Türkmenistan, Nepal ve Endonezya gibi ülkelerden gelen çalışanların sayısında ciddi bir artış yaşanıyor” dedi.
‘Aracı kurum getiriyor’
İzmir’de henüz bu oranın çok yüksek olmadığının altını çizen Güney, “İstanbul'da yabancı çalışan oranının oldukça yüksek seviyelerde. Özellikle son 2 yılda, yabancı çalışan temin eden şirketlerin sayısında da gözle görülür bir artış oldu. İzmir’de ise bu durum İstanbul kadar yoğun olmasa da, bazı otellerde yabancı personel çalıştırılmaya başlandı. Şu anda sayıları az olsa da, zamanla bu eğilimin İzmir'de de artması bekleniyor. Özellikle Kırgızistan, Endonezya ve Bali gibi ülkelerden gelen personellerin İzmir'deki otellerde görev almaya başladıkları bildiriliyor. Bu yabancı çalışanlar, Türkiye'deki aracı kurumlar aracılığıyla istihdam ediliyor. Aracı şirketler, çalışanların yasal çalışma izinlerini alarak Türkiye'ye getiriyor. Bu sayede yabancı personelin sigorta ve çalışma izinleri yasal çerçevede düzenleniyor” diye konuştu. Yerli çalışanların sektörden uzaklaşmasının temel sebepleri arasında ekonomik zorlukların ön planda olduğunu belirten Güney, “Artan yaşam maliyetleri karşısında otellerde çalışarak kazanılan maaşlar yetersiz kalıyor. Bu nedenle pek çok kişi sektör değiştiriyor, farklı iş kollarına yöneliyor veya kendi işini kurmayı tercih ediyor. Yabancı çalışanların maaşları ise genellikle Türk personellere kıyasla biraz daha düşük oluyor” ifadelerini kullandı.
‘Yöneticiler de yabancı’
Turizmde kalifiye personel sorununun yeni olmadığını aktaran POYD Bodrum Temsilcisi ve Bodrium Hotel & SPA Genel Müdürü Yiğit Girgin ise özellikle son 3-4 yıldır turizm ve hizmet sektöründe ciddi bir personel sıkıntısı yaşandığına dikkat çekti. Girgin, “Gençlerin kolay para kazanma arayışında olması ve yoğun emek gerektiren işlere mesafeli yaklaşmaları, bu açığın daha da büyümesine neden oluyor. Turizm sektöründe kalifiyeli personel açığı ciddi bir boyuta ulaşmış durumda. Bu açığı kapatabilmek için sektör, yurt dışından iş gücü ithal etmeye yöneldi. Türk Cumhuriyetleri'nden, Endonezya’dan, Tayland’dan ve Bali’den garson ve temizlik görevlileri getiren işletmeler bulunuyor. Zaten masörler ve masözler uzun süredir Bali ve Tayland’dan geliyordu. Şu anda da Asya bölgelerinden garsonluk, temizlik departmanına kadar indirgendi. Yalnızca üst düzey pozisyonlar değil, garsonluk ve temizlik hizmetleri gibi alanlar da yurt dışından gelen personelle dolduruluyor” sözlerine yer verdi.
‘Kazancın yarısı maaşa’
Personel maliyetlerinin sektörün en önemli sorunlarından biri haline geldiğini dile getiren Girgin, “Önceden gelirin yüzde 20-30'u arasında olan personel giderleri, bugün bazı işletmelerde gelirin yüzde 50’sine kadar ulaştı. Bu artış, sektörün kârlılığını ciddi şekilde düşürüyor. Yatırım maliyetleri de yükseldiği için hem kâr oranları azalıyor hem de yeni yatırımlar zorlaşıyor. Kârlılığın azalması, hizmette kısıntılara gidilmesine yol açabilir. Örneğin, 5 garsonla sunulan bir hizmetin 3 garsona düşürülmesi ya da resepsiyon hizmetlerinin otomasyona devredilmesi gibi uygulamalar gündeme gelebilir. Ancak, personel ihtiyacının sadece yurt dışından karşılanması kalıcı bir çözüm olmayacak. Hizmet sektöründe dijitalleşme sınırlı bir çözüm sunabilir, fakat asıl çözüm, iç piyasada eğitim ve teşvik mekanizmalarının güçlendirilmesiyle mümkün olacak. Gençlerin ve kadınların sektöre yeniden kazandırılması büyük önem taşıyor. Yalnızca turizmde değil, diğer sektörlerde de ara eleman ihtiyacı giderek büyüyor ve bu sorunun çözümü için hem eğitim hem de mali destek politikaları şart” diye konuştu.
