Tarih sahnesinin derinliklerinde gizemli bir şekilde beliren Şanlıurfa'nın tarihi hazinelerinden biri olan Göbeklitepe, adıyla sıklıkla anılmaktadır. Ancak pek çoğumuz, bu antik bölgenin isminin kökenini ve anlamını merak ediyoruz. Şanlıurfa Göbeklitepe adının nereden geldiği, arkeolojik keşiflerin ışığında bize geçmişin kapısını aralayan bir bilmece gibidir. Bu adın kökeni, bölgenin tarihine ve kültürel mirasına dair pek çok ipucunu içermektedir. Şimdi, Göbeklitepe'nin isminin perde arkasında yatan sırları keşfetmeye hazır mısınız?
Şanlıurfa Göbeklitepe adı nereden geliyor?
Göbeklitepe, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde, Şanlıurfa ilinin 18 km kuzeydoğusunda, Haliliye ilçesine bağlı Örencik köyü yakınlarında yer alan tarihi bir arkeolojik sit alanıdır. Adını bölgede bulunan taş yatır mezardan almasıyla bilinir. Göbeklitepe'nin tarihî önemi, sadece Türkiye'nin değil, dünyanın en eski bilinen yapılarından biri olmasıyla öne çıkar. MÖ 9600–9500 civarına tarihlenen bu antik kent, insanlık tarihini derinlemesine etkileyen birçok keşif ve araştırmaya ev sahipliği yapmıştır.
Göbeklitepe'nin adı, bölgedeki bir taş yatır mezardan gelmektedir. Bu ad, 1963 yılında gerçekleştirilen "Güneydoğu Anadolu Bölgesi Araştırma Projesi" kapsamında İstanbul ve Chicago Üniversiteleri'nin işbirliğiyle yürütülen yüzey araştırmalarında keşfedildi. Prof. Dr. Halet Çambel ve Prof. Dr. Robert Braidwood'un liderliğindeki araştırma ekibi, Göbeklitepe'nin önemli kalıntılarını gün yüzüne çıkardı. Keşif çalışmalarının sonuçları, Peter Benedict tarafından 1980 yılında yayımlandı.
Göbeklitepe'nin tarihi, MÖ 9600–9500 civarına kadar gitmektedir ve bu özelliğiyle dünyanın bilinen en eski tarihî yapısıdır. Yapı, megalitlerle süslü büyük dairesel yapıları içermektedir. Taş sütunlardan oluşan bu yapı, Çanak Çömleksiz Neolitik Çağ'a aittir. T biçiminde dizilmiş 10-12 dikilitaşın çevrelediği bu antik kentte, taş duvarlarla örülü alanlar ve çeşitli figüratif kabartmalar bulunmaktadır. İki dikilitaşın merkezde daha yüksek bir konumda yer aldığı yapıda, insanlar, eller ve kollar, hayvanlar ve soyut semboller gibi çeşitli figürlerin betimlendiği kabartmalar bulunmaktadır.
