13 Mayıs 2014 günü, Soma’da yerin yüzlerce metre altında hayatını kaybeden 301 madencinin ardından Türkiye sarsıldı. Aradan geçen 11 yılda yürütülen soruşturmalar, verilen kararlar ve açılan davalar; ne mağdur ailelerin vicdanını rahatlattı, ne de kamuoyunun adalet beklentisini karşıladı.
Soma Maden Faciasının Üzerinden 11 Yıl Geçti
Türkiye'nin en büyük maden faciası olarak kayıtlara geçen Soma Katliamı'nın üzerinden 11 yıl geçti. 13 Mayıs 2014'te meydana gelen olayda 301 madenci hayatını kaybetti. Olayın ardından yargı süreçleri, toplumsal tepkiler ve mağdur ailelerin açıklamaları gündemde kalmaya devam etti.
Facianın Gerçekleştiği Madenin Özelleştirme Süreci
Facianın yaşandığı maden sahası, 2006 yılında Ciner Grubu’na devredildi. 2009’da ise işletme hakkı Soma Holding’e bağlı Soma Kömür İşletmeleri A.Ş.’ye geçti. Aynı yıl 230 bin ton kömür çıkarılan ocakta, bu rakam sonraki yıl 2,6 milyon tona yükseldi. Şirketin maliyetleri ton başına 23,8 dolara kadar düşürdüğü açıklandı.
TBMM'de Red Edilen Araştırma Önergesi
Faciadan iki hafta önce, 29 Nisan 2014’te, madenlerdeki çalışma koşullarının araştırılması için Meclis’e verilen önerge, iktidar partisinin oylarıyla reddedildi. 13 Mayıs 2014’te Eynez madeninde yangın çıktı.
Olayın Gelişimi ve Kurtarma Çalışmaları
Yangın sırasında 787 işçi madende bulunuyordu. Çıkışa yakın olan işçiler tahliye edildi, 301 işçi ise hayatını kaybetti. Olayın ardından yapılan çalışmalarda tüm cenazelere ulaşıldı.
Yargı Süreci ve Verilen Cezalar
Soma davası 2015’te başladı. İlk karar 2018’de çıktı. 37 sanık beraat etti; 14 sanık, taksirle ölüme neden olmaktan cezalandırıldı. Yönetim Kurulu Başkanı Can Gürkan’a 15 yıl, Genel Müdür Ramazan Doğru’ya 22 yıl 6 ay, İşletme Müdürü Akın Çelik’e ise 18 yıl 6 ay hapis cezası verildi.
2019’da Can Gürkan tahliye edildi. Yargıtay’ın bozma kararı sonrasında yeniden yargılama yapıldı. Gürkan 20 yıl hapis cezasına çarptırıldı. İki maden mühendisine 12 yıl 6 ay ceza verildi. Haluk Evinç beraat etti. Yargıtay, bu kararları 2022 yılında onadı.
Kamu Görevlilerine Açılan Dava
Kamu görevlilerine yönelik dava 2023'te açıldı. Soma Cumhuriyet Başsavcılığı, 28 kamu görevlisi hakkında kamu davası açıldığını duyurdu. Davada 10 kişi beraat etti. 18 kişiye 5 ay ile 6 ay 7 gün arasında değişen hapis cezaları verildi.
Ailelerin Açıklamaları ve Tepkileri
Faciada yakınlarını kaybeden aileler, çeşitli tarihlerde düzenledikleri açıklamalarda yargı sürecine ve verilen cezalara tepki gösterdi. Aileler, mahkeme kararlarının yeterli olmadığını belirterek istinaf başvurularında bulunacaklarını açıkladı.
Ulusal ve Uluslararası Tepkiler
Facianın ardından Türkiye genelinde yas ilan edildi, bazı etkinlikler iptal edildi. Başta sendikalar ve sivil toplum kuruluşları olmak üzere birçok kesimden protestolar düzenlendi. Çok sayıda ülke ve uluslararası kuruluş da Türkiye’ye taziye mesajları iletti.
Resmi Raporlar ve İncelemeler
2016 yılında yayımlanan resmi bilirkişi raporunda, facianın nedenleri arasında yetersiz denetim, güvenlik önlemlerinin eksikliği ve yangına karşı hazırlıksızlık gibi unsurlar yer aldı. Rapor, çeşitli yapısal ve yönetimsel ihmallere işaret etti.
