Ticaret Bakanlığı, piyasa dengesini sağlamak ve tüketici mağduriyetini önlemek amacıyla geniş kapsamlı bir düzenleme taslağı hazırladı. Yeni düzenlemeyle birlikte, raflarda keyfi fiyat artışı yapan marketlere 1 milyon TL’ye kadar ceza kesilecek. Üreticiden doğrudan ürün temin etmeyen perakendeciler ise 50 milyon TL’ye varan cezalarla karşı karşıya kalacak.
Yüksek enflasyonun vatandaşın alım gücünü zayıflattığı bu dönemde, Bakanlık özellikle perakende ve toptan satış alanlarında etkin denetim mekanizmaları kurmayı hedefliyor. Yeni yasa taslağı, yalnızca fiyat artışlarına değil; üretimden tüketime kadar tüm ticaret zincirini disiplin altına alacak maddeler içeriyor.
Toptancı Hallerine Bakanlık Denetimi
Taslağa göre, artık toptancı hallerinin kurulmasına dair izinler belediyeler yerine Ticaret Bakanlığı tarafından verilecek. Böylece, standartları karşılamayan yapıların önüne geçilerek modern, sürdürülebilir altyapıya sahip hallerin kurulması teşvik edilecek. Ayrıca üretici örgütleri için önemli bir adım atılıyor: Toptancı hal alanları, üretici birliklerine bedelsiz olarak tahsis edilecek.
Gelir Vergisi Muafiyeti ve Alım Zorunluluğu
Üretici örgütlerinin desteklenmesi amacıyla, bu birliklere satılan tarımsal ürünlerden gelir vergisi tevkifatı alınmaması planlanıyor. Aynı zamanda, büyük perakendecilere satışa sundukları ürünlerin %20’sini doğrudan üreticilerden temin etme zorunluluğu getirilebilecek.
Aracılık Masraflarına Kısıtlama
Hal içi ticarette aracılık maliyetlerinin azaltılması için de kritik düzenlemeler gündemde. Komisyoncuların yalnızca yasal kesintiler sonrası ödemeleri gerçekleştirmesi zorunlu hale gelirken, vadeli satışlarda ödeme süresi 30 gün ile sınırlandırılacak. Tüm ödemeler banka kanalıyla yapılacak ve kayıt dışı işlemler engellenecek.
Kira Düzenlemesi ve Cezai Yaptırımlar
Üretici birlikleri için toptancı hal kiralarında %75’e varan indirim sağlanacak. Ancak, gerçeğe aykırı bildirimde bulunanlara yönelik yaptırımlar sertleşecek. Üç kez usulsüzlük yapanların kira sözleşmeleri feshedilecek.
Mal bedelinin üreticiye ödenmemesi, ürünlerin kötü koşullarda muhafaza edilmesi gibi durumlar için belirlenen teminat uygulamaları genişletilecek. Bu kapsamda, yalnızca üreticilere değil, diğer alacaklılara yönelik de teminattan kesinti yapılabilecek.
Fahiş Fiyat ve Stokçuluğa Karşı Ağır Cezalar
Serbest piyasa dengesini bozacak şekilde mal stoklayan, fiyat manipülasyonu yapan ya da satıştan kaçınanlara uygulanan mevcut 177 bin TL’lik ceza, 1 milyon TL’ye çıkarılıyor. Öte yandan, zamanında ödenmeyen ürün bedelleri için ceza miktarı, ödenmeyen tutarın %25’i oranında olacak.
Bozulmuş ürünleri usulsüz şekilde imha edenler ise 200 bin TL ceza ile karşılaşacak. Bu kurala uymayan üreticiler, 3 yıl boyunca devlet desteklerinden faydalanamayacak.
Standart Dışı Ambalaja ve Nakliyeye Ceza
Ürünlerin taşıma, ambalajlama, depolama gibi süreçlerinde belirlenen standartlara uymayan işletmelere 36 bin TL para cezası verilecek. Üretici örgütlerinden doğrudan temin şartına uymayan büyük perakendecilere ise her tespit yılı için 50 milyon TL’ye kadar ceza uygulanacak.
Destek Mekanizmaları ve Yetki Genişlemesi
Depolanabilir sebze ve meyveler için depolama ve nakliye desteği sağlama yetkisi Ticaret Bakanlığı’na verilecek. Böylece, üretici tarafında istikrar sağlanarak arz-talep dengesi korunacak.
