İzmir Biyotıp ve Genom Merkezinde görev yapan Türk bilim insanları, halk arasında sarı nokta olarak bilinen retina hastalığının tedavisi için özgün bir ilaç geliştirdi. Boğaziçi Üniversitesi’nde moleküler biyoloji, genetik ve kimya eğitimi aldıktan sonra Koç Üniversitesi’nde biyoloji ve kimya mühendisliği yüksek lisansını tamamlayan, ardından ABD’de kimya ve biyokimya alanında doktora yapan Dr. Sibel Kalyoncu Uzunlar, yedi yıl önce Türkiye’ye dönerek en büyük hedefi olan yerli bir ilaç geliştirme çalışmalarına başladı.
İzmir’de kurulan tematik araştırma merkezi İBG’de araştırma grup lideri olarak görev yapan Uzunlar, 2020 yılında sarı nokta hastalığına yönelik çalışmalarını başlattı. Bir biyoteknoloji şirketinin desteğiyle yürütülen proje sonucunda ortaya çıkan ilaca, destek veren şirketin yönetim kurulu başkanı Dr. Ercan Varlıbaş’ın soyadından esinlenerek “Varliciment” adı verildi.
Sarı nokta hastalığının özellikle yaşlılarda görüldüğünü belirten Uzunlar, retinadaki damarların zamanla büyüyüp sızdırmaya başladığını, tedavi edilmediğinde ise körlüğe yol açtığını ifade etti. Geliştirdikleri ilacın proteine bağlanarak bu damar oluşumunu durdurduğunu söyleyen Uzunlar, böylece körlüğün de önüne geçildiğini vurguladı. Mevcut ilaçların ithal olduğunu hatırlatan bilim insanı, geliştirdikleri molekülün daha küçük yapısı sayesinde proteine daha güçlü bağlandığını ve yapılan hücre deneylerinde piyasadaki ilaçlara kıyasla daha etkili sonuçlar verdiğini aktardı.
ABD’den dönerken en büyük amacının Türkiye’de orijinal bir ilaç üretmek olduğunu dile getiren Uzunlar, bunun ilk adımını attıklarını belirtti. Ancak ilacın piyasaya çıkabilmesi için önce hayvan deneylerinin tamamlanması, ardından da insanlar üzerinde yapılacak Faz 1, 2 ve 3 klinik denemelerinin başarıyla sonuçlanması gerekiyor. Süreç tamamlandığında, Türkiye’nin ilk özgün biyoteknolojik ilacı olarak kullanımına başlanabilecek.
Araştırma ekibinden Dr. Gülçin Çakan Akdoğan da geliştirdikleri ilacın insan hücreleri, zebra balığı ve farklı deney modellerinde etkili olduğunu gösterdiklerini açıkladı. Çalışmalara destek veren şirketin yönetim kurulu başkanı Dr. Ercan Varlıbaş ise Türkiye’den dünyaya açılacak bu buluşun büyük bir gurur kaynağı olacağını söyledi.
“Varliciment”, yalnızca görme yetisini kaybetme riski taşıyan milyonlarca hasta için değil, aynı zamanda Türkiye’nin biyoteknolojik ilaç geliştirme yolundaki en önemli adımlarından biri olarak da tarihe geçmeye aday.
