Türk Devletleri Teşkilatı nedir? Türk Devletleri Teşkilatı üyeleri kimlerdir?

Türk Devletleri Teşkilatı, Türk dünyasının kardeşliğini ve iş birliğini somut adımlarla ilerletme gayesindedir. Vatandaşların sıklıkla sorduğu Türk Devletleri Teşkilatı nedir?, Türk Devletleri Teşkilatı üyeleri kimlerdir?  ve Türk Devletleri Teşkilatı'nın toplam nüfusu ne kadar? gibi sorular, bu birliğin önemini ve küresel sahnede oynadığı rolü vurgulamaktadır biz de Yeni Bakış Gazetesi olarak sizler için bu soruların cevaplarını haberimizde yanıtladık. Ayrıca, stratejik ve savunma boyutlarıyla ilgili olarak sorulan Turan Ordusu hangi ülkeleri kapsıyor? sorusu, bu ittifakın askeri ve savunma mekanizmalarına olan ilgiyi göstermektedir. İşte bu soruların cevapları ve Türk Devletleri Teşkilatı'nın etkisi hakkında merak edilen tüm ayrıntılar…

Türk Devletleri Teşkilatı nedir?

Türk Devletleri Teşkilatı, farklı coğrafyalarda yer alan ve ortak tarih ile dil bağlarına sahip ülkeleri bir araya getiren etkili bir platform olarak dikkat çekiyor. Bu organizasyon, Azerbaycan'dan Kazakistan'a, Kırgızistan'dan Özbekistan ve Türkiye'ye kadar uzanan geniş bir coğrafyadaki Türk halklarının iş birliği ve entegrasyonunu hedefliyor. Macaristan, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Türkmenistan gibi gözlemci ülkelerin de dahil olduğu bu yapı, üye devletler arasında ekonomik, kültürel ve politik alanda iş birliğini güçlendirme misyonunu üstleniyor.

Teşkilatın kökleri, Türk dilini konuşan ülkelerin liderlerinin Ankara'da ilk defa bir araya geldiği 1992 tarihli zirveye dayanmakta. Nursultan Nazarbayev'in önerisiyle şekillenen ve 2009 yılında Nahçıvan'da atılan imzalarla resmiyete kavuşan kurum, 2021'de İstanbul'da gerçekleşen zirveyle Türk Devletleri Teşkilatı olarak adlandırıldı. Stratejik kararların alındığı bu zirveler, üye devletlerin ortak hedeflerine ulaşmalarında önemli dönüm noktaları olarak kayıtlara geçmiştir.

İstanbul, teşkilatın genel sekreterliğine ev sahipliği yapmakta olup, Türk dünyasının birlikteliğine katkı sağlamak adına çeşitli kültürel ve diplomatik faaliyetlere de merkez oluyor. Türkmenistan'ın tam üye olacağı haberinin duyurulduğu 2022 Semerkant Zirvesi gibi önemli toplantılar, üye ve gözlemci ülkeler arasındaki bağları daha da pekiştiriyor ve "Biz birlikte daha güçlüyüz!" sloganıyla hareket eden bu organizasyonun geleceğine dair umutları artırıyor.

Türk Devletleri Teşkilatı Tarihçesi

Türk dillerini konuşan ülkeler arasındaki bağları pekiştirmek amacıyla 2009 yılında atılan ilk adımlar, Türk Konseyi'nin kurulmasıyla somut bir zemine oturmuştur. Nahçıvan Anlaşması'nın imzalanması ve Türkiye, Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan'ın bu çatı altında birleşmesi, Türk dünyası için bir dönüm noktasını işaret etmektedir. Örgütün ilk genel sekreteri Halil Akıncı'nın belirttiği üzere, Türk Konseyi, Türk devletlerinin tarihte sergilediği ilk gönüllü ittifak olma özelliğini taşımaktadır.

Özbekistan'ın katılımıyla gücünü artıran ve 2019'da tam üyeliğe geçiş yapan bu yapı, Macaristan'ın gözlemci üye olarak katılımı ve Türkmenistan'ın da gözlemci ülke statüsünde dâhil edilmesiyle genişlemeye devam etmiştir. 2021'de isim değişikliğine giderek Türk Devletleri Teşkilatı adını alan organizasyon, yapısal olarak İstanbul'da genel sekreterlik merkezini, diğer Türk dünyası iş birliği kurumlarıyla beraber farklı şehirlerde faaliyetlerini sürdürmektedir. Teşkilatın sembolik temsili niteliğindeki bayrağının kabulü ise, üye ülkelerin kültürel elementlerini bir araya getirerek bütünlüğü vurgulayan bir görsel kimlik oluşturulmasına katkı sağlamıştır. Her bir unsuru farklı bir ülkenin bayrağını temsil eden bu bayrak, birlik ve beraberlik mesajını dünyaya duyurmaktadır.

Türk Devletleri Teşkilatı ne iş yapar?

Türk Devletleri Teşkilatı'nın misyonu ve hedefleri, Nahçıvan Anlaşması'nın önsözünde ifade edilen ilkelerle şekillenmektedir. Bu anlaşmanın ve teşkilatın asli amacı, üye ülkelerin Birleşmiş Milletler Antlaşması'nda belirtilen amaç ve ilkelerle uyum içinde hareket etme kararlılığını pekiştirirken aynı zamanda Türk dilleri konuşan devletler arasındaki iş birliğini daha da ileri bir boyuta taşımayı hedeflemektedir. Üye devletlerin demokrasiye, insan haklarına, hukukun üstünlüğüne ve iyi yönetişime olan bağlılıkları, bu anlaşmayla bir kez daha teyit edilmiştir.

Anlaşma, teşkilatın yürürlüğe koymayı amaçladığı temel görevleri ve amaçları da net bir biçimde belirlemiştir. Bu hedefler, bölgede karşılıklı güven ve dostluğun pekiştirilmesinden, dış politika alanında ortak tavırların oluşturulmasına, uluslararası terörizmle mücadeleden ticaret ve yatırım ortamının iyileştirilmesine kadar geniş bir yelpazede yer almaktadır. Ekonomik, sosyal ve kültürel kalkınmayı teşvik etme, bilim ve teknoloji gibi alanlarda etkileşimi artırma ve iletişim araçlarını geliştirme de teşkilatın öncelikleri arasındadır. Üye devletler arasında iş birliği ve entegrasyonu derinleştirmek ve hukuki alanda iş birliğini güçlendirmek ise, teşkilatın vazgeçilmez hedefleri arasında bulunmaktadır.

Türk Devletleri Teşkilatı üyeleri kimlerdir?

Türk Devletleri Teşkilatı'nın üyeleri, Türk dili konuşan ülkelerden oluşmakta ve bu ülkeler tarihi ve kültürel bağlarla birbirine sıkı sıkıya bağlıdır. Aşağıda Teşkilat'ın üye ve gözlemci ülkelerinin bir listesini bulabilirsiniz:

Üye Ülkeler:

1. Türkiye: Kurucu üye.
2. Azerbaycan: Kurucu üye.
3. Kazakistan: Kurucu üye.
4. Kırgızistan: Kurucu üye.
5. Özbekistan: 2019 yılında katılmıştır.

Gözlemci Ülkeler:

1. Macaristan: 2018 yılında gözlemci üye olmuştur.
2. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti: 2022 yılında gözlemci üye olmuştur.
3. Türkmenistan: 2021 yılında gözlemci üye olmuştur.

Gelecekteki Olası Üyeler ve Gözlemciler:

• Ukrayna: Kırım Tatar asıllı Ukrayna Dışişleri Bakan yardımcısının açıklamalarına göre Ukrayna'nın gözlemci olmak istediği belirtilmiştir.

Eski Başvuranlar:

• Afganistan: Afganistan İslam Cumhuriyeti, 3 Mayıs 2021'de gözlemci statüsü için resmi başvuruda bulunmuştu; ancak ülkedeki siyasi değişiklikler sebebiyle başvurunun durumu belirsizliğini korumaktadır.

Türk Devletleri Teşkilatı yönetimi ve başkanları kimlerdir?

Genel Sekreterler:

1. Halil Akıncı, Türkiye - Görev Başlangıcı: 15 Eylül 2010, Görev Sonu: 16 Eylül 2014
2. Ramil Hasan, Azerbaycan - Görev Başlangıcı: 16 Eylül 2014, Görev Sonu: 3 Eylül 2018
3. Bağdad Amreyev, Kazakistan - Görev Başlangıcı: 3 Eylül 2018, Görev Sonu: 14 Kasım 2022
4. Kubanıçbek Ömüraliyev, Kırgızistan - Görev Başlangıcı: 14 Kasım 2022, Hâlen Görevde

Dönem Başkanları:

1. Nursultan Nazarbayev, Kazakistan - Görev Başlangıcı: 21 Ekim 2011, Görev Sonu: 23 Ağustos 2012
2. Almazbek Atambayev, Kırgızistan - Görev Başlangıcı: 23 Ağustos 2012, Görev Sonu: 16 Ağustos 2013
3. İlham Aliyev, Azerbaycan - Görev Başlangıcı: 16 Ağustos 2013, Görev Sonu: 5 Haziran 2014
4. Abdullah Gül, Türkiye - Görev Başlangıcı: 5 Haziran 2014, Görev Sonu: 28 Ağustos 2014
5. Recep Tayyip Erdoğan, Türkiye - Görev Başlangıcı: 28 Ağustos 2014, Görev Sonu: 11 Eylül 2015
6. Nursultan Nazarbayev (ikinci kez), Kazakistan - Görev Başlangıcı: 11 Eylül 2015, Görev Sonu: 3 Eylül 2018
7. Sooronbay Ceenbekov, Kırgızistan - Görev Başlangıcı: 3 Eylül 2018, Görev Sonu: 15 Ekim 2019
8. İlham Aliyev (ikinci kez), Azerbaycan - Görev Başlangıcı: 15 Ekim 2019, Görev Sonu: 12 Kasım 2021
9. Recep Tayyip Erdoğan (ikinci kez), Türkiye - Görev Başlangıcı: 12 Kasım 2021, Görev Sonu: 11 Kasım 2022
10. Şevket Mirziyoyev, Özbekistan - Görev Başlangıcı: 11 Kasım 2022, Hâlen Görevde

Türk Devletleri Teşkilatı yapısı ve işleyişi

Türk dünyasının ortak çıkarlarını temsil eden ve karar alma mekanizmalarıyla dikkat çeken Türk Devletleri Teşkilatı, stratejik öneme sahip organları ve etkin işleyişi ile bölgesel ve uluslararası alanda faaliyet gösteriyor. Bu yapının en önemli ayaklarından biri olan Devlet Başkanları Konseyi, tüm üye ülkelerin liderlerini bir araya getirirken, İstanbul'daki Genel Sekreterlik ise teşkilatın tüm faaliyetlerini koordine etmektedir. Özellikle Türk Devletleri Teşkilatının istişare ve hükmetme prensipleri, Nahçıvan Anlaşması'nın yön verdiği bir çerçevede şekilleniyor. 

Her yıl farklı bir Türk şehrinde buluşan cumhurbaşkanları, güncel uluslararası sorunlara çözümler üretmek ve iş birliği alanlarını genişletmek için toplanıyor. Aksakallar Konseyi ise, Türk halklarının derin köklerine dayanan "akil insan" geleneğini temsil ediyor ve yeni atanan başkanıyla daha da işlevsel bir hale getirilmiş durumda. Türk Devletleri Teşkilatının, TÜRKSOY ve TÜRKPA gibi kurumları da kapsayan geniş bir iş birliği ağının yanı sıra uluslararası platformlarda gözlemci olarak da faaliyetlerine devam ettiği biliniyor.

Türk Devletleri Teşkilatı nüfusu ve diğer detaylar

• Teşkilat Adı: Türk Devletleri Teşkilatı

  • Azerice: Türk Dövlətləri Təşkilatı
  • Kazakça: Türkı memleketterınıñ ūiymy
  • Kırgızca: Түрк мамлекеттер уюму
  • Macarca: Türk Államok Szervezete
  • Türkmence: Türki döwletleriň guramasy
  • Özbekçe: Turkiy davlatlar tashkiloti

• Bayrak ve Arma:

  • Bayrak ve arma bilgileri

• Slogan:

  • Biz birlikte daha güçlüyüz!

• Üye ve Gözlemci Ülkeler:

  • Üye Ülkeler:

    • Azerbaycan
    • Macaristan
    • Türkiye
    • Özbekistan
    • Kazakistan
    • Ukrayna (Siyasi merkez olarak listelenmiş, ancak üyeliği açıklanmamış)

  • Gözlemci Ülkeler:

    • Belirtilmemiş, ancak organizasyon genellikle Türk dili konuşan ülkelerden oluşmaktadır.

• Siyasi Merkezler:

  • Azerbaycan - Bakü
  • Macaristan - Budapeşte
  • Türkiye - İstanbul
  • Özbekistan - Hive ve Semerkant
  • Kazakistan - Astana ve Türkistan
  • Ukrayna - Kiev

• Resmi Diller:

  • Azerice, Kazakça, Kırgızca, Özbekçe, Türkçe

• Üyelik Durumu:

  • 5 üye ülke
  • 3 gözlemci ülke

• Liderlik:

  • Genel Sekreter: Kubanıçbek Ömüraliyev (Kırgızistan)
  • Dönem Başkanı: Şevket Mirziyoyev (Özbekistan)
  • Onursal Başkan: Nursultan Nazarbayev (Kazakistan)

• Tarihçe:

  • Nahçıvan Anlaşması: 3 Ekim 2009
  • Mevcut hâlinin kabulü: 12 Kasım 2021

• Coğrafi ve Ekonomik Bilgiler:

  • Toplam Yüzölçümü: 4.242.362 km²
  • Tahmini Nüfus (2022): 156.616.392
  • GSYİH (SAGP) 2021 Tahmini: 4.180.861 trilyon $
  • GSYİH (Nominal) 2021 Tahmini: 1.331.714 trilyon $
  • Kişi Başına Düşen GSYİH: 7.772 $

Yeni Bakış Gazetesi: Ege'nin Kalbinden Haberler

Ege'nin incisi İzmir'in her köşesinden en taze haberleri sunan Yeni Bakış Gazetesi, yerel haberciliğin çıtasını yükseltiyor. İzmir Son Dakika Haberleri internet aleminde bir adım öne çıkan Yeni Bakış, Torbalı'nın verimli topraklarından Bayraklı'nın modern siluetine, Buca'nın tarihi dokusundan Karşıyaka'nın canlı sahil şeridine kadar İzmir'in tüm ilçelerinin yaşam enerjisini sayfalarına taşıyor. 

Ege Basını'nın kalbinin attığı noktada, İzmir'in renkli ve dinamik ruhunu dijital dünyaya aktaran Yeni Bakış Gazetesi, her gün güncellenen içeriğiyle okurlarına sadece haber değil, İzmir'in bir parçası olma hissiyatını da sunuyor. İzmir'in her bir yanından sesleri, hikayeleri ve nefes kesen gelişmeleri bir araya getiren Yeni Bakış, İzmir'liler için vazgeçilmez bir haber kaynağı olmaya devam ediyor. Okurlar, www.yenibakis.com.tr adresi üzerinden Ege'nin nabzını tutan haberlere ve geniş arşive ulaşabilirler.