Yaşar Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü öğrencisi Nurefşan Sönmez, hem Türkiye’de hem Avrupa’da tarihi yapıların enerji verimliliğini artırmak ve günışığını daha etkin kullanmak amacıyla yapay zekâ destekli bir optimizasyon modeli geliştirdi. Model, Ayvalık’taki 20. yüzyıl başı mimarisi ile Belçika Antwerp’teki 19. yüzyıl sonu bir yapı üzerinde test edilerek farklı iklim ve yönetmelik koşullarında karşılaştırıldı. Proje, TÜBİTAK desteğiyle, danışman akademisyenler Doç. Dr. Arzu Cılasun Kunduracı, Prof. Dr. Yonca Erkan ve Dr. Öğr. Üyesi Cemre Uğurlu iş birliğinde hazırlandı.
Ayvalık ve Antwerp’teki binalar karşılaştırıldı
Sönmez’in çalışması, sadece mimari estetiğe değil, termal konfor ve enerji tüketimi gibi performans kriterlerine de odaklanıyor. Ayvalık ve Antwerp’teki binalarda çatı pencereleri, günışığı yönlendirme teknikleri, yapı izolasyonu ve enerji verimli cam kullanımı gibi parametreler dikkate alınarak yapılan uygulamalarda, iklim odaklı farklılıklar detaylı şekilde analiz edildi. Özellikle Belçika’da yaygın olarak uygulanan yeşil cephe sistemlerinin hem gölgeleme hem de estetik açıdan sağladığı katkılar örnek gösterilerek, Türkiye’deki tarihi yapılarda da benzer uygulamaların yaygınlaştırılabileceği ifade edildi.
Uluslararası yayın ve ödülle taçlandı
2024-2025 döneminde TÜBİTAK’ın 2214-A Yurt Dışı Araştırma Bursu ile Belçika’da Antwerp Üniversitesi’nde çalışmalarını sürdüren Sönmez, farklı mimari sistemlerin ve yönetmeliklerin günışığı tasarımı üzerindeki etkilerini karşılaştırma şansı buldu. Modelin esnek yapısı sayesinde farklı iklimlere ve kültürel miras yapılarına uygulanabilir çözümler geliştirildi. Bu süreçte hem iki ülke arasında akademik iş birliğinin güçlenmesine katkı sağlandı hem de Yaşar Üniversitesi’nin Avrupa’daki görünürlüğü arttı. Uluslararası Aydınlatma Komisyonu’nun düzenlediği Young Lighting Scientist Contest 2025’e sunulan çalışma, Çin, Japonya ve Rusya gibi ülkelerden gelen projeler arasından birinci seçildi. Proje, aydınlatma alanının prestijli dergilerinden Light & Engineering’de yayımlanacak.
Tarihi yapılarda iklime duyarlı model
Projenin danışmanlarından Mimarlık Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Arzu Cılasun Kunduracı, restorasyon süreçlerinde genellikle yapının özgünlüğüne odaklanıldığını ancak iç mekân konforunun ihmal edildiğini belirtti. Bu eksikliği gidermek için, çevresel etmenler ve iklim koşullarını dikkate alan, görsel ve termal konforu aynı anda sağlayabilen bütüncül bir model geliştirilmiş olması projeyi değerli kılıyor.
