Faizsiz finansın yükselen araçlarından biri olan kira sertifikalarının arkasındaki yapı taşı olan varlık kiralama şirketleri (VKŞ), sermaye piyasalarında kendine özgü bir alan oluşturuyor. Peki, Varlık kiralama şirketleri nedir, ne iş yapar?
Varlık kiralama şirketi nedir?
Varlık Kiralama Şirketleri (VKŞ), sadece kira sertifikası ihraç etmek amacıyla kurulan, özel amaçlı ve sınırlı faaliyet alanına sahip anonim ortaklıklardır. Bu şirketler, kamu ya da özel sektöre ait bir kurum tarafından kurularak, belirli bir varlığa veya hakkın finansmanı için sermaye piyasasında devreye sokulur. Kuruluşları ve faaliyetleri, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) düzenlemeleri kapsamında gerçekleştirilir.
Ne iş yaparlar?
VKŞ'lerin temel işlevi, bir şirketin (genellikle bir banka, finans kurumu ya da büyük bir sanayi kuruluşu) bilançosunda bulunan taşınır veya taşınmaz varlıkları satın alıp, bu varlıkları tekrar aynı şirkete kiralamaktır. Bu süreçte oluşan kira gelirlerine dayalı olarak “kira sertifikası” adı verilen menkul kıymetleri ihraç ederler. Bu sertifikalar, yatırımcılara düzenli gelir sağlayan bir finansal ürün olarak sunulur.
VKŞ, yalnızca varlıkların devri, geri kiralanması ve sertifika ihracı ile ilgilenir. Ticari faaliyet yürütmezler, personel çalıştırmazlar ve temettü dağıtmazlar. Amaç, varlık bazlı finansman modeliyle şirketlere kaynak oluşturmak ve yatırımcılara reel ekonomiye dayalı bir getiri sunmaktır.
Nasıl çalışırlar?
Süreç genellikle şu şekilde işler: Şirket, mülkiyetinde bulunan bir varlığı VKŞ’ye satar. VKŞ bu varlığı şirkete kiralar ve karşılığında elde edeceği kira gelirleriyle piyasadan fon toplamak için kira sertifikası ihraç eder. Bu sertifikaları alan yatırımcılar, belirli vadelerle kira geliri elde eder. Vade sonunda ise VKŞ, varlığı tekrar kaynak şirkete devreder ve yatırımcılara anapara ödemesi yapılır. Bu yapı sayesinde hem şirket finansman sağlar hem yatırımcılar faizsiz gelir elde eder.
Hukuki ve vergisel yapı
Varlık Kiralama Şirketleri, Türk Sermaye Piyasası Kanunu’nun 61. maddesi ve SPK’nın ilgili tebliğlerine göre kurulmak zorundadır. Şirket yapıları itibarıyla bağımsız ve sadece söz konusu varlık için faaliyette bulunurlar. Ayrıca belirli vergi avantajları da sunulmaktadır. Örneğin, kira sertifikası ihracı yoluyla elde edilen gelirler belirli koşullarda kurumlar vergisinden muaf tutulabilir. Bu durum hem kaynak şirket için verimli bir finansman yöntemi oluşturur, hem de yatırımcı açısından avantajlı bir portföy enstrümanı ortaya koyar.
Finansal ve ekonomik rolü
VKŞ’ler, faizsiz finansmanın temel araçlarından biridir ve İslami finans sistemine uygun olarak geliştirilmiştir. Aynı zamanda geleneksel yatırımcılar için de reel varlıklara dayalı güvenli bir yatırım alternatifi sunar. Türkiye’de kamu bankaları, TOKİ, Katılım bankaları ve Hazine Müsteşarlığı gibi birçok kurum bu modeli kullanarak milyarlarca liralık kaynak yaratmıştır. Bu şirketlerin rolü, hem kurumsal finansmanda çeşitlilik sağlamak hem de sermaye piyasalarının derinleşmesine katkı sunmaktır.
