Ekonomik sıkıntılarla boğuşan birçok vatandaş, geçim derdine çözüm bulamayınca çareyi şans oyunlarında arıyor. Artan enflasyon, geçim sıkıntısı ve işsizlik gibi sorunlar karşısında çaresiz kalanların adresi sayısal loto, iddia, sanal oyunlar ve kazı kazan gibi şans oyunları oluyor. Özellikle işsiz gençler, emekliler ve dar gelirli aile bireyleri, küçük bir umutla büyük ikramiyelerin hayalini kuruyor. Bayiler ise sanal oyunlara olan ilginin son iki yılda ciddi şekilde arttığını söylüyor. Özellikle mobil uygulamalar ve internet siteleri üzerinden oynanan oyunlara erişim kolaylaştıkça, kontrolsüz oynama davranışları da artıyor. Öğrenciler, işsiz gençler ve hatta ev hanımları bile gün içinde şanslarını internetten denemeye çalışıyor.
‘5 kat arttı’
Eskiden haftalık ya da aylık oynayan vatandaşların artık günlük, hatta saatlik şekilde şansını denediğini belirten İzmir Milli Piyango ve Şans Oyunları Bayileri Esnaf Odası Başkanı Paşa Çakmak, “Önceki yıllara göre, şans oyunları oynayanlarda çok ciddi bir artış var. Bu oran her gün kartopu gibi büyüyor. İzmir’de de özellikle sanal oyunları oynayan kişiler, geçen yıla göre yüzde 500’ün üzerinde yani 5 kattan fazla artış oldu. Çocuklar bile oynamaya başladı. Ama klasik piyango satışlarında aynı artış görülmüyor. Özellikle son dönemde kumar bağımlılığı arttığı için şans oyunlarının yüzde 96’sı internet üzerinden oynanıyor. Bu nedenle şans oyunları artık klasik anlamda bir oyun olmaktan çıktı ve farklı bir evreye geçti. Normalde kazı kazan ve benzeri bilet türlerinde satışlar zaten çok yüksek değildi. Ancak özellikle boykot çağrısı sonrasında piyango satışları neredeyse tamamen durdu. Vatandaş artık bilet almıyor. Buna karşılık diğer şans oyunlarını oynamaya devam ediyor” dedi.
‘Her kesim oynuyor’
Kumar ya da şans oyunu oynayanların da herhangi bir statüsünün olmadığını aktaran Çakmak, “5 tane işletmesi olan iş adamı da oynuyor simit satan vatandaş da, hatta ev hanımları da. Küçük esnaftan memuruna kadar hayalleri olan ve hayallerine ulaşmak isteyen herkes şans oyunlarını oynuyor. Bunun önüne geçmek ya da azaltmak çok zor. Vatandaşlar, şans oyunlarını çok abartıyor. Bir aracıydı, aracılıktan çıktı amaç oldu. Yasal bahis sitelerinde insanların çok büyük para batırma ihtimali yok. Son zamanlarda kumara bağımlı olarak yaşanılan intihar vakaları da artış gösterdi. Maalesef vatandaşlarımız sanal ortamlarda kaçak bahis sitelerinde oyun oynuyorlar, bu durum da insanlarımızın maddi manevi sonunu hazırlıyor. Kaçak bahis sitelerinde oyun oynayanların maalesef sonu kötü oluyor” diye konuştu.
‘Ne varsa yatırıyorlar’
Eskiden vatandaşın oynadığı oyunların bayiler üzerinden takip edilebildiğini aktaran Paşa Çakmak, “Ancak artık bu durum değişti. İnsanlar internet üzerinden oynuyor ve bu da bayilerdeki gelirin düşmesine neden oluyor. Bir diğer sorun ise sanal oyunlarla ilgili. Sanal oyunlarda çok büyük bir ciro dönüyor. Bu cironun büyüklüğü aklın hayalin alamayacağı kadar büyük. Toplumun her kesimi, özellikle de gençler ve öğrenciler bu oyunlara yönelmiş durumda. Ellerinde ne varsa bu oyunlara yatırıyorlar” dedi. Sistemde denetim eksikliğinin olduğunu dile getiren Çakmak, “Bayiliklerde herhangi bir sınırlama bulunmuyor. Her isteyen kişi bayilik alabiliyor. Mesafe kuralı yok. Bakkal, market, herhangi bir işyeri bayilik alıp oyun oynatabiliyor. Gençler bu işyerlerine girip oyun oynuyor, daha ilk oynayışta bağımlılık gelişiyor. Bir kez başlayan bu alışkanlık, zamanla internet ortamında devam ediyor. Bu da zamanla yasa dışı platformlara yönelmelerine neden oluyor. Varlık Fonu aracılığıyla dağıtılan makineler her mahalleye, her dükkâna verilmiş durumda. Makine verilen bayilerde yaş sınırı kontrolü ya da kullanıcı denetimi yapılmıyor. Bu da toplumda daha büyük sorunlara yol açıyor” ifadelerini kullandı.
‘Erişimler kısıtlanmalı’
Şans oyunlarının internet ortamına kaymasının, beraberinde vergisel sorunları da getirdiğini vurgulayan İzmir Milli Piyango ve Şans Oyunları Bayileri Esnaf Odası Başkanı Paşa Çakmak, “Bayiler resmi sistemde yer alırken, internet üzerindeki işlemler kayıt dışı olabiliyor ya da denetimsizleşiyor. Üyelik sistemi çoğu zaman uygulanmıyor. Oyun oynamak isteyen kişilerden herhangi bir kimlik ya da oda kaydı istenmiyor. Bu da sistemin kontrolsüz çalışmasına neden oluyor.
Bugün bir kişi herhangi bir yere iddia bayiliği açabiliyor. Hiçbir mesafe kuralı uygulanmadan bayilik veriliyor. İnternete kaydırılan her oyun, zamanla yasa dışı platformlara yönelimi artırıyor. Bayilik sistemi sınırlandırılmadıkça, bu durumun önüne geçmek mümkün değil. Sistemin denetlenmesi, sınırlı sayıda ve belli kurallarla bayilik verilmesi, oyunların merkezî bir yapı tarafından yönetilmesi gerekiyor. Ayrıca küçük yaştaki bireylerin bu sistemden uzak tutulması, oyun erişimlerinin kısıtlanması şart” şeklinde konuştu.
