Köy okullarında başlayan bir öğretmenlik serüveni, Türk edebiyatında kuşaklar arası bir yolculuğa dönüştü. Gülten Dayıoğlu, 1935’te başlayan yaşam serüvenini çocukların hayal gücünü besleyen yüzlerce eserle taçlandırdı. Peki, yazar Gülten Dayıoğlu kimdir, nereli, kaç yaşında?
Gülten Dayıoğlu kimdir?
Türkiye’de çocuk ve gençlik edebiyatının yapıtaşlarından biri olarak kabul edilen Gülten Dayıoğlu, özgün dili, toplumsal duyarlılığı ve kuşaklar arası köprü kuran anlatımıyla edebiyat tarihine adını kalıcı şekilde yazdırmıştır. “Fadiş” romanıyla yalnızca bir edebi başarıya değil, aynı zamanda kültürel bir hafızaya da imza atmıştır.
Yaşamı ve Eğitimi
1935 yılında Kütahya’nın Emet ilçesinde dünyaya gelen Gülten Dayıoğlu, çocukluk yıllarını Anadolu’nun kırsalında geçirmiştir. Ailesinin İstanbul’a taşınmasının ardından eğitim hayatına Nişantaşı İlkokulu’nda devam etmiş, 1956’da Atatürk Kız Lisesi’nden mezun olmuştur. Kısa bir süre İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne devam etse de yazarlık tutkusuna yönelmiş ve öğretmenlik mesleğini seçmiştir.
Mesleki ve Edebi Gelişim
Dayıoğlu, 15 yıl boyunca öğretmenlik yaptığı süre zarfında çocuk kitaplarındaki nitelik eksikliğini gözlemlemiş; bu farkındalık, onun çocuk edebiyatına yönelmesinde belirleyici olmuştur. Öğrencilerine anlattığı hikâyelerin gördüğü ilgi, kaleme aldığı ilk eserlerin temelini oluşturmuştur. İlk öyküsü Bahçıvanın Oğlu, henüz 15 yaşındayken yerel bir gazetede yayımlanmıştır.
İlk kitabı “Döl” 1970 yılında basılmış, onu 1971’de yayımlanan ve yazarın imza eseri haline gelen Fadiş takip etmiştir. Otobiyografik izler taşıyan bu eser, kısa sürede Türkiye’de çocuk klasikleri arasına girmiştir.
Edebi Vizyonu
Yazar, yalnızca klasik çocuk anlatılarıyla değil; bilimkurgu, fantastik, gerçeküstü kurgu ve gezi edebiyatı türlerinde de eserler vererek Türk edebiyatında çok yönlü bir iz bırakmıştır. “Mo’nun Gizemi” serisi ve “İz Sürücü Köpekler” dizisi, çocuk ve gençlik edebiyatında tür çeşitliliği açısından dikkat çekicidir.
116 ülkeyi kapsayan seyahatlerinden derlediği gözlemlerle oluşturduğu 11 gezi kitabı ise, gençlere farklı coğrafyalar ve kültürlere dair bir bakış açısı kazandırmayı hedeflemiştir.
Kurumsal Girişimi ve Etkisi
2007 yılında kendi adını taşıyan Gülten Dayıoğlu Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Vakfı’nı kurarak, nitelikli eserlerin desteklenmesi ve bilimsel araştırmaların ödüllendirilmesini amaçlayan yapısal bir katkı sunmuştur.
Ulusal ve Uluslararası Takdir
Dayıoğlu’nun eserleri yalnızca Türkiye’de değil, uluslararası düzeyde de ilgi görmüş; “Dünya Çocukların Olsa” romanı, Almanya Yayıncılar Birliği tarafından “Gençliğe Umut Veren 300 Kitap” arasında yer almıştır.
Başlıca Eserleri
- Romanlar: Fadiş, Dört Kardeştiler, Kaf Dağı’nın Ardına Yolculuk, Yeşil Kiraz, Mo’nun Gizemi
- Öyküler: Döl, Geride Kalanlar, Bahçıvanın Oğlu, Gül Gelin
- Bilimkurgu: Akıllı Pireler, Işın Çağı Çocukları, Kıyamet Çiçekleri
- Gezi Kitapları: Bambaşka Bir Ülke Amerika’ya Yolculuk, Antarktika ve Patagonya’ya Yolculuk
- Anı: Yüzler ve Sözler (2023)
Ödüllerinden Bazıları
- 1965 Yunus Nadi Öykü Ödülü – Döl
- 1984 Gençliğe Umut Veren Kitaplar Listesi – Dünya Çocukların Olsa
- 2001 Yaşam Boyu Hizmet Ödülü – Çocuk Edebiyatı ve Sanatçılar Birliği
- 2009 Behçet Necatigil Edebiyat Onur Ödülü
