Son dönemde sık sık adını duyduğumuz Zap bölgesi, sadece bir coğrafi terim değil; Türkiye’nin sınır güvenliği açısından kritik bir alan. Peki, Zap bölgesi neresi? Zap nerede, nerenin ilçesidir?
Zap nerede bulunuyor?
Zap, Türkiye'nin güneydoğusunda yer alan ve Hakkâri ile Van illerini içine alan bir coğrafi hattın parçasıdır. Bu bölgeden doğarak Irak topraklarına ilerleyen Zap Suyu, bölgeye adını veren ana akarsudur. Akarsuyun başlangıç noktası Van’ın Başkale ilçesi yakınlarındaki dağlık alanlardır. Akarsu, Türkiye sınırları içinde önemli bir yol kat ettikten sonra Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi sınırlarına geçer ve Dicle Nehri’ne karışır.
Zap Bölgesi ne anlama geliyor?
“Zap bölgesi” ifadesi, yalnızca Zap Suyu’nu değil, bu su kaynağının çevresindeki vadi, dağlık alanlar ve geçitleri kapsayan geniş bir coğrafi tanımlamadır. Bu ifade, özellikle askeri, stratejik ya da güvenlik temelli açıklamalarda öne çıkar. Türkiye-Irak sınır hattına yakın olması nedeniyle bölge, zaman zaman sınır ötesi operasyonlara ve güvenlik faaliyetlerine konu olan alanlar arasında sayılır. Medyada sıkça “Metina, Avaşin, Zap bölgesi” gibi ifadeler bu kapsamda yer alır.
Hangi il ve ilçeleri kapsıyor?
Zap Suyu’nun Türkiye içindeki bölümü çoğunlukla Hakkâri il sınırları içerisinde yer alır. Hakkâri merkez başta olmak üzere, bölgedeki pek çok ilçe bu akarsuya komşudur. Ayrıca, Van ilinin Başkale ilçesi, Zap Suyu’nun doğduğu ve ilk kollarını oluşturduğu bölgelerden biridir. Dolayısıyla Zap yalnızca tek bir ilçeye ait değildir; Hakkâri ve Van illerinin dağlık ve sınır kesimlerini kapsayan bir bölgeyi tanımlar.
Coğrafi ve stratejik önemi
Zap Vadisi ve çevresi, hem Türkiye’nin doğal sınır koridorlarından biri olarak hem de zorlu arazi yapısıyla dikkat çeker. Dağlık yapısı, sarp geçitleri ve dar vadileriyle bu alan, tarih boyunca hem ulaşım hem de güvenlik açısından kritik bir rol oynamıştır. Bu özellikleri nedeniyle bölge, askeri literatürde “zor araziler” sınıfına girer ve operasyonel planlamalarda özel olarak ele alınır.
