Ülkemizde yaşanan yüksek enflasyon vatandaşın alım gücünü gün geçtikçe azaltırken, Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası’ndan basılan ve Türkiye’de kullanılan en büyük banknot olan 200 TL’nin de alabildiği ürün adedi çok büyük oranda eridi. Öyle ki 200 TL’lik banknotun ilk basımının yapıldığı 2009 yılında bu parayla 500 adet ekmek almak mümkün iken, 2025 yılına gelindiğinde ise İzmir’de 200 TL’ye sadece 20 adet ekmek alınabiliyor.
‘5 binlik banknot lazım’
Alım gücündeki düşüş market ve pazardaki fiyatların da fahiş oranda artmasına neden olurken, 5 yıl önce 200 TL ile tüm pazar alışverişini yapabilen vatandaş, bugün 200 TL ile sadece 2 kilo domates veya yarım kilo peynir alabiliyor. Alım gücündeki bu düşüşün devam edeceğini belirten Ekonomist Ayhan Bülent Toptaş, “200 TL’lik banknotları bırakın şu anda piyasada 5 bin TL’lik banknota ihtiyacımız var. En büyük banknotumuzun satın alma gücü son derece düşük seviyede” dedi.
‘Kayıt dışılık azaldı’
Vatandaşların alışverişte nakit taşıma alışkanlığının azaldığını belirten Toptaş, hükümet tarafından daha büyük banknotların basımının ertelendiğini vurguladı. Toptaş, “Bundan kaçınılıyor. Bunun bazı sebepleri var. Siz hükümet olarak 200 TL yerine 5 bin TL’lik banknot çıkarırsanız, muhalefet ‘paramız pul oldu’ diyecektir. Burada propaganda riski var. Bu durum siyasi rakiplerinizi sizin üzerinize çekecektir. Diğer taraftan, insanlar yanlarında tomarla para gezdirmek yerine kredi kartı kullanıyor; böylece nakit kullanımı düşüyor. Kredi kartları ile alışveriş yapılıyor ve bu sayede tüm ticari faaliyetler kayıt altında tutulabiliyor. Bu da yetkililerin istediği bir durum” ifadelerini kullandı.
‘Bir bavula 18 bin 218 banknot’
200 TL’lik banknotların bile alım gücünün düştüğü ortamda 100’lük, 50’lik, 20’lik, 10’luk ve 5’lik banknotların kullanımının azaldığını kaydeden Ekonomist Ayhan Bülent Toptaş, “Bankalarda bile artık düşük değerdeki banknotlar yerine 100 ve 200 TL’lik banknotların tercih edildiğini görebiliyoruz. Şöyle düşünelim; bankadan 100 bin dolar almak istiyorsunuz. Bu parayı almak için sizin bankaya 3 milyon 643 bin 579 TL götürmeniz gerekiyor. Bunun için ise yaklaşık olarak 18 bin 218 adet 200 TL’lik banknotu bankaya götürmeniz gerekir. Herhalde bunun için bir bavula ihtiyacınız olur. Dolayısıyla insanlar artık nakitle alışveriş yapma devrini geride bırakmak durumunda kaldı. 200 TL’nin alım gücü düştü, ancak yeni banknotların çıkması için hala bir erteleme söz konusu. Bunun da politik kaygılardan dolayı ve de kayıt dışılığı önlemek için yapıldığını söylemek mümkün” diye konuştu.
