Avustralya, gençleri zararlı dijital içeriklerden korumak amacıyla dünyada benzeri bulunmayan bir yasayı yürürlüğe soktu. 10 Aralık itibarıyla geçerli olan düzenleme, 16 yaş altı çocukların sosyal medya platformlarına erişimini tamamen yasaklıyor. X, Instagram, Facebook, TikTok, YouTube ve Snapchat’in yanı sıra Reddit, Twitch, Threads ve Kick gibi toplam 10 platform, yeni yaş doğrulama zorunluluğunun merkezinde yer alıyor. Hükümet, düzenlemeyi “çevrim içi güvenlik standartlarını radikal biçimde yükseltme hamlesi” olarak tanımlarken, sosyal medya şirketlerinin 16 yaşından küçük olduğunu tespit ettikleri tüm hesapları devre dışı bırakmasını zorunlu kılıyor. Kurallara uymayan platformlar 33 milyon dolara kadar para cezalarıyla karşı karşıya kalacak.
Yasa ne getiriyor?
“Çevrim İçi Güvenlik Değişikliği (Sosyal Medya Alt Yaş Sınırı) Yasası 2024”, platformlardan iki temel beklenti içeriyor:
- 16 yaş altındaki kullanıcıları tespit ederek hesaplarını kapatmak
- Kimlik doğrulama, yüz/ses tanıma gibi yaş tespit teknolojilerini devreye almak
- YouTube Kids, Google Classroom ve WhatsApp gibi uygulamalar sosyal medya statüsüne girmediği için kısıtlama kapsamının dışında tutuluyor.
13–15 yaş arası yüz binlerce hesap hedefte
eSafety Komisyonu’nun verileri, düzenlemenin kapsamını açıkça ortaya koyuyor:
- Facebook’ta yaklaşık 150 bin,
- Instagram’da yaklaşık 350 bin hesabın 13–15 yaş grubuna ait olduğu tahmin ediliyor.
- Hükümetin yürüttüğü araştırmalar ise çarpıcı: 10–15 yaş aralığındaki çocukların yüzde 96’sı sosyal medya kullanıyor, büyük çoğunluğu zararlı içeriklere maruz kalıyor.
Yasa konusunda hükümete danışmanlık yapan Melbourne Üniversitesi Pediatri Ergen Sağlığı Bölüm Başkanı Prof. Dr. Susan Sawyer, gençlerin ruh sağlığındaki bozulmada sosyal medyanın önemli rol oynadığını vurguluyor. Sawyer, yasa sayesinde gelecek neslin sosyal medya kullanımının yıllarca ötelenebileceğini belirterek şöyle konuşuyor: “Gençlerin sosyal medyaya birkaç yıl geç erişmesi, beyin gelişimleri açısından kayda değer bir koruma sağlayabilir.” Sawyer, görüştüğü gençlerin bir bölümünün yasa nedeniyle öfkeli olduğunu, ancak “sosyal medya baskısından kurtuldukları için” rahatlama hissedenlerin de bulunduğunu söylüyor.
Alternatif platformlara göç endişesi
Melbourne merkezli Deakin Üniversitesi’nden Yeni Medya Profesörü Julian Sefton-Green ise yasanın amacının gençleri doğrudan yasaklamak değil, platformların sorumluluğunu artırmak olduğunu belirterek bir noktaya dikkat çekiyor: “Gençler hesap açmadan bazı platformları yine kullanabilir. VPN kullanımının artması veya daha az denetlenen sitelere yönelmeleri ihtimal dahilinde.” Sefton-Green’e göre, hükümetin yasayı uygulama konusundaki kararlılığı ve teknoloji devlerine yaptırım uygulayıp uygulayamayacağı, düzenlemenin gerçek başarısını belirleyecek. Sosyal medya, özellikle toplumsal olaylarda büyütücü bir etki yaratıyor. Uzmanlar, yaş sınırı ve hesap kapatma uygulamalarının, gençlerin çevrim içi topluluklara katılımını azaltabileceğini belirtiyor. Sefton-Green, “Sosyal medya sadece eğlence değil, aynı zamanda toplumsal dayanışma alanı. Bu alanın daralması uzun vadede gençlerin iletişim biçimlerini değiştirebilir.” uyarısında bulunuyor.
Gelecek adımlar: Düzenleme genişleyebilir
Avustralya hükümeti, yasa kapsamının ilerleyen dönemde genişletilebileceğini, yeni platformların listeye eklenmesinin mümkün olduğunu duyurdu. Ülke, bu düzenlemeyle dünyada sosyal medya yaş sınırını en yüksek seviyeye taşıyan ilk ülke olurken, diğer devletlerin benzer uygulamalara yönelip yönelmeyeceği merak konusu. Avustralya’nın adımı, dijital güvenlik alanında küresel bir test niteliği taşıyor; yasa, gençlerin dijital dünyaya erişimi ile korunması arasındaki dengenin geleceğini şekillendirecek önemli bir örnek olarak görülüyor.
