Kıbrıs’ta yaşanan Tillyria Muharebesi, Türk Hava Kuvvetleri için acı bir kaybı simgeliyor: Cengiz Topel. Şehit düşmesiyle birlikte adı Türkiye'nin dört bir yanında yaşatılan Topel’in hayat hikâyesi hâlâ merak ediliyor. Peki, Cengiz Topel kimdir?
Türk Hava Kuvvetleri'nin Kıbrıs'taki İlk Şehidi: Cengiz Topel
Kıbrıs’ta 1964 yılında yaşanan Tillyria Muharebesi, Türk Hava Kuvvetleri açısından tarihi bir dönüm noktasıydı. Bu çatışmada görev yapan Yüzbaşı Cengiz Topel, Türk ordusunun adadaki ilk hava kaybı olarak kayıtlara geçti.
İzmit’ten Kıbrıs’a Uzanan Bir Hayat
2 Eylül 1934’te Kocaeli’nin İzmit ilçesinde dünyaya gelen Cengiz Topel, Trabzonlu tütün eksperi Hakkı Bey ile Mebuse Hanım’ın dört çocuğundan üçüncüsüydü. İlköğrenimine Bandırma’da başladı, ardından babasının görevi nedeniyle Gönen’e taşındı. Topel henüz 9 yaşındayken babasını kaybedince, ailesi İstanbul’a yerleşti.
İlkokulu Kadıköy İlkokulu'nda, ortaokulu ise Kadıköy Yeldeğirmeni Lisesi'nde tamamlayan Topel, kısa süre Haydarpaşa Lisesi'ne devam ettikten sonra Kuleli Askeri Lisesi’ne geçiş yaptı. 1953 yılında buradan mezun olduktan sonra Kara Harp Okulu’na katıldı ve 1955’te teğmen rütbesiyle mezun oldu.
NATO Eğitiminden Harbe Hazır Pilotluğa
Askeri kariyerine Kara Harp Okulu mezunu olarak başlayan Topel, havacılığa olan ilgisi sayesinde Türk Hava Kuvvetleri’ne yöneldi. 1955 yılında Türk pilotları için düzenlenen NATO eğitim programına katıldı. Eğitim sürecini önce Gaziemir’de, ardından 20 ay boyunca Kanada’da tamamladı. Burada dil eğitiminin yanı sıra T-6, T-33 ve F-86 uçaklarıyla uçuş eğitimi aldı.
Kanada'daki eğitimi sonunda pilotluk brövesini kazanan Topel, 1957 yılında Türkiye’ye döndü ve Merzifon’daki 5. Ana Jet Üs Komutanlığı’nda göreve başladı. 1961 yılında Eskişehir 1. Ana Jet Üs Komutanlığı’na atanan Topel, burada F-100 uçağında harbe hazır pilot olarak eğitim gördü. 1963 yılında yüzbaşılığa terfi etti.
Gökyüzünde Son Görev
8 Ağustos 1964 tarihinde, Tillyria Muharebesi kapsamında Eskişehir Hava Üssü’nden havalanan dört F-100 Super Sabre uçağından oluşan filoya komuta eden Yüzbaşı Topel, Kıbrıs’a hareket etti. Uçağı Mansura bölgesine düzenlenen harekâtta görev aldı. Operasyon sırasında uçağı, Milli Muhafız Ordusu’na ait bir uçaksavar mevzisinden açılan 40 mm’lik ateşle vuruldu.
Uçağından paraşütle atlayan Topel, Peristeronori isimli Yunan köyü yakınlarında yere indi. Burada üç Yunan askeri tarafından yakalandı. Gözaltına alınan Topel’in başına ne geldiği netlik kazanmasa da, Türk makamlarına göre bu süreçten sağ çıkamadı. Kıbrıslı Rum yetkililer ise Topel’in yaralı olduğunu, hastaneye kaldırıldığını ve burada hayatını kaybettiğini ileri sürdü.
Yoğun diplomatik temasların ardından, Topel’in naaşı 12 Ağustos 1964’te Türk yetkililere teslim edildi.
İsmi Yaşatılıyor
Şehit pilot Cengiz Topel’in kişisel eşyaları, bugün Harbiye’deki İstanbul Askeri Müzesi’nde sergileniyor. Topel’in ismi Türkiye genelinde birçok okul, cadde, sokak ve mahalleye verildi. Türk Hava Kuvvetleri’nin Kıbrıs’taki ilk hava muharebesi şehidi olarak hafızalarda yer edinen Topel, hem askeri hem de sivil alanda saygıyla anılmaya devam ediyor.
