Doğa Ana biz canlılara sayısız besin kaynağı ve sonsuz imkân vermiştir ve bunları tanıyıp anlamayı önce içgüdülerimize ardından da bunları gerektiği biçimde kullanabilmeyi irade ve nefsimize bırakmıştır.
Konumuz olan doğal madde, “polifenoller” olarak bilinen kimyasal sınıfa dahil olan bir maddelerdir. Polifenol kelimesini sağlık, beslenme ve spor alanında daha önce duymuş olmanız bir hayli mümkün. Birçok polifenolün sağlığımız üzerinde güçlü etkileri olabilecek olsa da bu maddeler maalesef genellikle vücut tarafından iyi emilemezler. Birçoğu sadece sindirim sisteminden geçtikten sonra vücuttan atılır.
Antosiyaninler Nerede bulunur?
Yaban mersini ve böğürtlen, oldukça güçlü ve doğada az rastlanan bir polifenol tipi olan antosiyaninler olarak bilinen bu kimyasal grubu içerir. Bu doğal unsurun tüketimi pek çok faydasının yanı sıra karın bölgesindeki yağlanma konusunda da bir kalori açığı yaratma bazlı beslenme programı gibi davranarak fayda sağlayabilir. Ancak bu antosiyaninleri vücudumuza sağlamak, onları içeren besinleri bir süt proteini olan kazein ile tüketmeden veya bir beşerî besin takviyesi formunda almadan oldukça zordur.
Neden Kazein?
Kazein sporcular ve sağlık konusuyla ilgilenen bireyler arasında çokça popüler olan bir maddedir. Genel olarak kas yapımında bir hayli etkili olan bir protein türüdür ve en popüler protein takviyesi ürünlerden bazılarının temelini oluşturur. En popüler Protein takviye ürünü tipi olan “Whey” yani peynir altı suyu tozu proteininden sindirim açısından oldukça farklıdır. Ancak yüksek kaliteli bir kazeini bir elektron mikroskobuyla inceleyecek olursanız, olası bir şekilde amino asitlerin kısa zincirlerinin bir araya gelerek amorf ama kararlı kümeler olarak bilinen “misellerde” birleştiğini göreceksiniz. Bu terime bazı Kazein ürünlerinin üstündeki açıklama ve yazılarda da görebiliriz.
Kas yapımı için, misellerce zengin kazein özellikle tercih edilir çünkü laboratuvar çalışmalarında anti-katabolik olduğu gösterilen tek proteindir (Boire, 1997). Yani sadece protein sentezini artırmakla kalmaz, yoğun egzersiz sırasında ve sonrasında kas yıkımını önlemeye yardımcı olur. Bu alanda sık sık araştırmalar yapılsa da kaynak araştırma kabul görmektedir.
Ancak bu “misel” kümeleri hakkında özellikle önemli ve faydalı olan başka bir şey var ki bu da iç yapılarının gözenekli oluşu. İşte iç yapılarında bulunan bu gözenekler yani kanallar ve boşluklar, yaban mersini antosiyaninlerinin (ve muhtemelen diğer polifenollerin) bizim için faydalı olan özelliklerine erişebilmemizi sağlar. Bu kanallar ve boşluklar, antosiyaninlerin ve metabolitlerinin "güvenli geçiş" sağlamasına izin verir, böylece mide astarını atlayıp kan dolaşımına girebilirler, yani bizler için değerli olan etkilerini verimlice gösterebilirler.
Bu yalnızca teoride kalan bir durum değil. Bilim insanları yakın zamanda yaban mersini ile kazeini bir araya getirdi ve ortaya çıkan karışımı denek hayvanlarına verdi. Antosiyanin ve metabolitlerinin emilimini, antosiyanin veya metabolitin klasmanına bağlı olarak 1,5 ila 10,1 kata kadar arttı.
Antosiyaninler bizim için ne açıdan faydalı olabilir?
Doğada yetişen bir meyve olan yaban mersinin sporcular arasında popüler bir atıştırmalık olduğunu ve yerel açıdan sağlıklı kabul edilen bir yiyecek olduğunu biliyoruz, ancak kapasitelerini detaylıca incelemek perdeler arkasında kalmış kimi özelliklerden faydalanmamızı sağlayabilir. Yaban mersini türevlerinin “süper güçleri” antosiyaninler ve metabolitlerinden gelir, ancak insanlar için en ilginç olanı siyanidin-3-glukozit veya “C3G” olarak bilinenidir.
C3G faydaları
Bu antosiyanin, yaban mersininin renginin büyük bir kısmından sorumludur ve memeli fizyolojisi üzerinde aşağıda belirtilen etkilere sahiptir:
- C3G, miyotüpler tarafından yapılan glukoz emilimini artırarak kalorilerin yağ olarak depolanmak yerine kas lifleri tarafından tercih edilmesini sağlar.
- C3G, glukoz seviyelerini düzenleyen ve yağ asidi parçalanmasını artıran “adiponektin” seviyelerini yükseltir.
- C3G, leptin seviyelerini azaltır. Leptin vücut yağı ve obezite ile doğrudan bağlantılı bir hormondur.
- C3G, ATP üretiminde yer alan kimyasal ara ürünlerin üretimini artırarak dayanıklılığı artırır, ATP hücrelerin enerji birimini olarak özetlenebilecek adenozin trifosfattır.
- C3G, insülin hassasiyetini artırır ve yağ kazanımını yani yağlanmayı sınırlar.
- C3G, antrenmandan önce alındığında, antrenman öncesi beslenmesinden gelen enerjiyi doğrudan kas hücrelerine taşımaya yardımcı olabilir.
- C3G, kahverengi yağ dokusunun aktivitesini artırır.
- C3G, beyaz yağ dokusunu kahverengi yağ dokusuna dönüştürür.
- C3G, mitokondri sayısını ve işlevini artırır ve mitokondri bozukluğunu önler.
- C3G, karın obezitesini sınırlar ve sistemik inflamasyonu azaltır.
Bunca faydası olan bu maddeyi bazı besinleri nasıl ve hangi kombinasyonlarda tüketerek en iyi şekilde kendi amaçlarımız doğrultusunda kullanabileceğimizi anlamak bizlere birçok yeni kapı açacaktır. İlerleyen günlerde süt proteini içeren besinlerle beraber tüketilmesinden bahsettiğimiz yaban mersini ve türevlerinin polifenol emilimine yardımcı olduğu bilinen diğer maddelerle tüketimine de değineceğiz.
