Günlük yaşamdan endüstriyel üretime kadar birçok alanda kullanılan kimyasallar, doğru yönetilmediğinde insan sağlığı, iş güvenliği ve çevre açısından ciddi tehditler oluşturuyor. Son günlerde kamuoyuna yansıyan kimyasal zehirlenme vakaları, özellikle haşere ilaçlamalarında kullanılan maddeleri ve uygulama yöntemlerini yeniden tartışmaya açtı. Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Canan Uraz, kimyasal risklerin ancak bilgi, eğitim ve bilinçli uygulamalarla azaltılabileceğini belirterek önemli uyarılarda bulundu.
Riskler üç ana eksende değerlendirilmeli
Doç. Dr. Uraz’a göre kimyasal maddelerin yol açtığı tehlikeler üç ana eksende değerlendirilmeli: sağlık, güvenlik ve çevre. Meslek hastalıklarından iş kazalarına, yangınlardan ekosistem tahribatına kadar geniş bir risk alanı bulunduğunu ifade eden Uraz, özellikle ilaçlama yapan personelin yetkinliğinin kritik olduğunu vurguladı. Tarım, sağlık ve çevre kontrolünde kullanılan kimyasalların yüksek dikkat gerektirdiğini belirterek, çalışanların kimyasal güvenlik, ilk yardım, ekipman kullanımı, mevzuat ve atık yönetimi konularında kapsamlı eğitimlerden geçmesi gerektiğini söyledi. Eğitimlerin tek başına yeterli olmadığını da ekleyerek, düzenli denetim ve saha uygulamalarının sürecin ayrılmaz parçası olduğuna dikkat çekti.
İş yerlerinde kurallara tam uyum şart
İş yerlerinde ve kapalı alanlarda güvenli ilaçlama için izlenmesi gereken adımları da sıralayan Doç. Dr. Uraz, sürecin doğru kimyasal seçimi ve etiket talimatlarının eksiksiz okunmasıyla başladığını belirtti. Uygulama sırasında maske ve eldiven gibi kişisel koruyucu donanımların mutlaka kullanılması, alanın boşaltılması ve hava koşullarının dikkate alınması gerektiğini vurguladı. İlaçlamaların genellikle sabah erken ya da akşam saatlerinde, sıcaklığın daha düşük olduğu zamanlarda yapılmasının önemine işaret ederek, işlem sonrasında ise alanın iyi havalandırılması, sızıntılara karşı önlem alınması ve kimyasal atıkların çevreye zarar vermeyecek şekilde bertaraf edilmesi gerektiğini söyledi.
Zehirlenme belirtileri sinsice ilerleyebilir
Kimyasal zehirlenmelerde belirtilerin anında görülmeyebileceğine dikkat çeken Doç. Dr. Uraz, semptomların kimyasalın türüne ve maruziyet süresine göre değiştiğini ifade etti. Solunum güçlüğü, ciltte yanma, bulanık görme, mide bulantısı, baş dönmesi ve kalp çarpıntısı gibi belirtilerde vakit kaybetmeden tıbbi yardım alınması gerektiğini belirterek, bilinç kaybı ve nöbet gibi durumlarda acil müdahalenin hayati olduğunu vurguladı.
Ev ilaçlamalarında gıda güvenliğine dikkat
Evlerde yapılan ilaçlamalarda da ciddi yanlışlar görüldüğünü söyleyen Uraz, işlem öncesinde evcil hayvanların ve hane halkının ortamdan uzaklaştırılması, gıdaların ve mutfak gereçlerinin mutlaka koruma altına alınması gerektiğini hatırlattı. Kimyasalların gıdalara temas etmesinin ağır zehirlenmelere yol açabileceğini kaydederek, bu durumun zaman zaman gıda zehirlenmesiyle karıştırılarak yanlış tedavilere neden olabildiğini ifade etti. Ayrıca, ilk yardım malzemeleri, göz yıkama istasyonları ve acil müdahale kitlerinin kolay ulaşılabilir yerlerde bulundurulmasının önemine değinerek, riskleri en aza indirmek için ruhsatlı firmalarla çalışılması, işlem sonrası detaylı temizlik ve etkili havalandırmanın sağlık açısından vazgeçilmez olduğunu dile getirdi.
