Evliya Çelebi’nin anlatıları, Osmanlı İmparatorluğu'nun görkemli dönemlerine ışık tutuyor. Fakat kimdir aslında bu seyyah ruhlu yazar? İşte kullanıcıların sık sık merak ettiği soruların yanıtları. Evliya Çelebi'nin gerçek adı nedir? ve Evliya Çelebi aslen nereli, kaç dil biliyor? Hangi topraklarda dünyaya geldi ve büyüdü? Kaç dil biliyordu ve hangi dillerde eserler verdi? Merakınızı gidermek için hazır olun, çünkü şimdi bu bilinmeyenlerin perdesini aralayacağız ve Evliya Çelebi’nin sıra dışı yaşamına doğru bir yolculuğa çıkacağız. İşte detaylar...
Evliya Çelebi'nin gerçek adı nedir?
Derviş Mehmed Zillî, bilinen adıyla Evliyâ Çelebi, 17. yüzyılın nadir nesir yazarlarından biri olarak tanınır. Elli yılı aşkın bir süre boyunca Avrupa, Batı Asya ve Mısır'ı dolaşan Çelebi, gözlemlerini Seyahatnâme adlı 10 ciltlik eserinde toplamıştır.
Çelebi ailesi, aslen Kütahyalı olup, İstanbul'a yerleşmiş ve zaman zaman Kütahya'da da ikamet etmiştir. Evliyâ Çelebi'nin dedesi, İstanbul'un Fethi sırasında Fatih Sultan Mehmed'in akıncılarından olan Yavuz Özbek (Er)'tir. Çelebi'nin babası Derviş Mehmed Zıllî ise padişahların kuyumcubaşılığında bulunmuş ve pek çok sefere katılmıştır.
İyi bir eğitim alan Evliyâ Çelebi, mahalle mektebi ve medrese eğitiminin ardından saraya özgü Enderun'da okumuştur. Dil bilgisi, gramer, hat sanatı gibi derslerin yanı sıra müzik eğitimi de almıştır. Sarayda IV. Murad'ın dikkatini çeken Çelebi, sarayda zekâ ve konuşma kabiliyetiyle ön plana çıkmıştır.
Evliya Çelebi, iyi bir eğitim aldıktan sonra zamanının önemli dilleri olan Arapça ve Farsça'yı öğrenmiştir. Bununla da yetinmeyip komşusu olan kuyumcu Simyon'dan Rumca öğrenmiş ve bir miktar da Latince dersi almıştır. Bu çok dilli yönüyle dikkat çeken yazar, hayatını bekar olarak geçirmiştir, hiç evlenmemiştir.
Evliyâ Çelebi'nin seyahat serüveni, babasının izniyle başlamış ve Abdü'l-ahat Nûri Efendi gibi önemli şeyhlerin dualarıyla desteklenmiştir. İlk gezisini İstanbul ve çevresine yapmış, ardından Anadolu, Kafkaslar, Girit ve Azerbaycan gibi geniş coğrafyalara ulaşmıştır. Seyahatlerini 10 ciltlik Seyahatname eserinde detaylı bir şekilde anlatmıştır.
Evliyâ Çelebi'nin Seyahatname eseri, dönemin Osmanlı İmparatorluğu'nun hemen hemen tüm bölgelerini kapsayan ayrıntılı bilgiler içerir. Gerçekçi ve zaman zaman fantastik bir üslupla yazılmıştır ve Türk kültür tarihinde önemli bir yere sahiptir.
Evliyâ Çelebi'nin seyahatlerinden esinlenerek yapılan birçok eser ve belgesel bulunmaktadır. Az Gittik Uz Gittik adlı belgesel, Seyahatname'ye dayanır ve TRT'de yayınlanmıştır. Ayrıca, tarihi-kurgu dizisi Muhteşem Yüzyıl Kösem'de karakteri canlandırılmıştır. Evliyâ Çelebi'nin seyahatlerinin, dönemin coğrafi ve kültürel mirasının yanı sıra Türk edebiyatına ve kültürüne büyük katkıları olmuştur.
