Ülkenin en büyük kent içi banliyö hattı olan İZBAN’da, sendikanın ücret ve sosyal hak taleplerine yanıt alınamaması iş bırakma eylemine dönüştü. TCDD ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin ortak işletmesi olan İZBAN’da grev kararı, hem iş gücü krizini hem de kentte toplu taşıma yükünü yeniden gündeme taşıdı.
İZBAN neden grevde?
İZBAN’daki grevlerin temelinde, çalışanların toplu iş sözleşmesi sürecinde taleplerinin karşılık bulmaması yatmaktadır. Çalışanlar, özellikle son yıllarda artan enflasyonun yarattığı ekonomik baskıya dikkat çekerek, ücretlerin yaşam koşullarına uygun şekilde güncellenmesini istemektedir. Bunun yanında, sosyal hakların iyileştirilmesi, fazla mesai düzenlemeleri ve iş güvenliği standartlarının yükseltilmesi gibi beklentiler de masadaki başlıca gündem maddeleri arasında yer almaktadır.
Sendika temsilcileri, çalışanların yalnızca insanca yaşamalarını sağlayacak bir ücret düzenlemesi talep ettiğini vurgularken; yönetim tarafında maliyet baskısı ve bütçe dengeleri öne sürülmektedir. Taraflar arasında uzlaşmazlık derinleştiğinde, grev seçeneği kaçınılmaz hale gelmektedir. Dolayısıyla İZBAN’daki iş bırakma eylemleri, sadece ücret artışına indirgenemeyecek; aynı zamanda çalışanların emeklerinin değerini görme isteği ve kurumsal adalet beklentisi olarak da okunmalıdır.
İZBAN devlete mi ait?
İZBAN, klasik anlamda tamamen devlete bağlı bir kurum değildir. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) ile İzmir Büyükşehir Belediyesi’nin eşit oranda (%50 - %50) ortaklığıyla kurulmuş bir anonim şirket olarak faaliyet göstermektedir. Bu hibrit yapısı sayesinde, hem merkezi yönetimin demiryolu işletmeciliği konusundaki tecrübesi hem de yerel yönetimin kent içi toplu taşıma vizyonu bir araya getirilmiştir.
Bu model, İZBAN’ı ülkemizdeki diğer birçok raylı sistemden ayıran önemli bir özelliktir. Zira ne yalnızca devletin tekeline bırakılmıştır ne de yalnızca belediyenin kontrolüne. Ortaklık yapısı sayesinde, İzmir’in ulaşım altyapısında hem ulusal düzeydeki kaynaklardan faydalanılmakta hem de yerel dinamikler dikkate alınarak hizmet geliştirilmektedir.
