Mevsim normallerini aşan sıcaklıklar ve kuraklık, İzmir’de sadece yaşam konforunu değil, can ve mal güvenliğini de tehdit eder hale geldi. Son haftalarda peş peşe yaşanan orman yangınlarının ardından İzmir Planlama Ajansı (İZPA), kente dair çarpıcı veriler içeren bir orman yangını risk analizi raporu yayımladı.
Kriterler belirlendi
Rapora göre, İzmir’de artan kuraklık, iklim değişikliği ve insan baskısı nedeniyle yangınların hem sıklığı hem de etkisi ciddi biçimde artmış durumda. Bu riskleri bilimsel temelde değerlendirmek için İZPA, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) destekli Çok Kriterli Karar Analizi (ÇKKA) yöntemiyle özel bir mekânsal model geliştirdi.
Riskler analiz edildi
Analizde, orman örtüsü, eğim, bakı, sıcaklık, nem, rüzgâr durumu ile yerleşim ve tarım alanlarına yakınlık gibi birçok değişken dikkate alındı. Her parametre, yangına etkisi doğrultusunda literatür destekli şekilde ağırlıklandırılarak risk haritası oluşturuldu. Elde edilen sonuçlar çarpıcı: İzmir’in yüzölçümünün yüzde 43’ü orta risk, yüzde 33’ü yüksek risk, yüzde 7’si ise çok yüksek risk grubunda. Özellikle kızılçam ormanlarının bulunduğu, eğimli ve sıcak kırsal-kentsel geçiş alanları ile tarım yapılan yerleşim çevreleri en kırılgan bölgeler arasında.
Yangınlarla mücadelede önemli veri
Mordoğan, Foça (Yeniköy), Gaziemir-Buca ve Seferihisar’da Haziran 2025’te yaşanan büyük yangınlar, modelin güvenilirliğini de test etti. Yapılan karşılaştırmalar, bu yangınların büyük ölçüde haritadaki yüksek riskli bölgelerle örtüştüğünü gösterdi. Bu bulgular, erken uyarı sistemlerinin güçlendirilmesi, yerel ölçekte önleyici stratejilerin geliştirilmesi ve müdahale kabiliyetinin artırılması açısından yol gösterici olacak.
Yapılaşma alanlarının mekansal dağılımı
Hazırlanan risk haritasına dayanarak, yangının hızla yayılabileceği bölgeler için 250 metrelik tampon alanlar tanımlandı. Bu “etki alanları” içinde yer alan yapılar ve sağlık-eğitim gibi kritik altyapılar CBS ortamında analiz edildi. Bu sayede, en savunmasız alanların öncelikli müdahale alanı olarak belirlenmesi sağlandı.
Risk haritasında sürekli güncelleme
İZPA’nın çalışması sabit bir harita değil, değişen çevresel ve beşeri faktörlere göre güncellenen bir değerlendirme sürecini temel alıyor. Özellikle yangın sonrası hasar gören bölgelerde risk seviyeleri sıfıra çekilirken, çevresel koşullardaki değişim doğrultusunda diğer alanların risk durumu yeniden analiz ediliyor.
