ABB Başkanı Yavaş, çözümün yol yapmak değil, akıllı ulaşım planlaması olduğunu vurgulayarak, konunun yapay zekaya sorulması gerektiğini söyledi. Peki, yapay zekaya sorduk: Kent merkezine daha fazla yol yapmak trafiği rahatlatır mı?
Yavaş’tan Erdoğan’a “Yol ve Trafik” Yanıtı: “Yapay zekaya sorun, gerçeği göreceksiniz”
Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş ile Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan arasında, kent içi ulaşım politikaları üzerine dikkat çeken bir polemik yaşandı. Tartışmanın odağında, kent merkezlerine daha fazla yol yapmanın trafik üzerindeki etkisi yer aldı.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, bir konuşmasında isim vermeden Mansur Yavaş’ı hedef alarak, “‘Ne kadar çok yol yaparsak o kadar sıkışır’ diyerek trafik çözülmez. Bu anlayış şehirleri adeta felce uğratıyor” ifadelerini kullandı. Erdoğan ayrıca, bazı belediye yönetimlerinin şehircilik yaklaşımını eleştirerek, metropollerdeki hizmet eksikliğine dikkat çekti.
Mansur Yavaş ise bu açıklamaya sosyal medya üzerinden yanıt verdi. Erdoğan’ın dolaylı eleştirisine karşılık Yavaş, “Kent merkezine daha fazla yol yapmak trafiği rahatlatır mı?” sorusunun yapay zekaya sorulmasını önerdi. Yavaş, “Lütfen yanıtını okuyun. Gerçeği göreceksiniz” diyerek, trafikle mücadelede çağdaş ulaşım çözümlerine vurgu yaptı.
Yavaş’ın bu çıkışı, ulaşım politikalarının sadece inşaat ve yol odaklı olmaması gerektiğini savunan kesimlerce desteklenirken, tartışma trafik mühendisliği, kent planlaması ve toplu taşıma politikalarının yeniden gündeme gelmesine neden oldu.
Kent merkezine daha fazla yol yapmak trafiği gerçekten rahatlatır mı?
Kısa vadede yeni bir yol ya da mevcut bir güzergâhın genişletilmesi, belli noktalarda trafik yoğunluğunu azaltabilir. Bu, özellikle kronik sıkışıklığın yaşandığı kavşaklar ya da dar geçişlerde kısa süreli bir nefes alma etkisi yaratır. Ancak şehirler yaşayan organizmalar gibidir; yol kapasitesi arttığında sürücüler bu yeni imkânı fark eder, özel araç kullanımı artar ve zamanla o yeni yol da eski haline döner. Bu durum, “uyarılmış talep” (induced demand) olarak adlandırılır.
Uyarılmış talep gerçeği
Yol kapasitesindeki artış, genellikle yeni sürücüleri trafiğe çeker. Daha önce toplu taşımayı tercih eden bireyler yeniden direksiyon başına geçer. Alternatif rotalardan gelen trafik de yeni açılan yola yönelir. Bu döngü, birkaç yıl içinde trafiğin sadece farklı bir noktaya taşınmasına değil, toplamda daha da artmasına neden olabilir. Örneğin, ABD’nin birçok kentinde yapılan büyük otoyol genişletmeleri, maliyetli olmasına rağmen trafik sıkışıklığını kalıcı biçimde çözememiştir.
Kalıcı çözüm nerede?
Trafiği azaltmak için yol yapmak yerine ulaşımı daha verimli ve sürdürülebilir hale getirmek gerekir. Bunun için güçlü bir toplu taşıma altyapısı, yaya ve bisiklet yolları, akıllı trafik yönetim sistemleri ve araç kullanımını dengeleyen kent politikaları şarttır. Toplu taşımanın cazip hale getirilmesi, şehir merkezlerinde araç sayısını azaltmanın en doğrudan yoludur.
