Son yıllarda dünyada ve bölgemizde artan bakteriyel menenjit vakaları, aşılamanın önemini bir kez daha gündeme taşıdı. Peki, Menenjit aşısı nedir? Menenjit aşısı ne zaman yapılır?
Menenjit aşısı nedir?
Menenjit aşısı, beyin ve omuriliği çevreleyen zarların (meninkslerin) iltihaplanmasına yol açan enfeksiyon etkenlerine karşı bağışıklık kazandırmak amacıyla uygulanan bir aşı türüdür. Bu enfeksiyon genellikle bakteriyel kökenlidir ve hızla ilerleyerek kalıcı hasar ya da ölümle sonuçlanabilecek ciddi sonuçlar doğurabilir. Menenjit aşısı, özellikle bakteriyel menenjit etkenlerine karşı geliştirilmiş olup, en yaygın olarak aşağıdaki bakterilere karşı koruma sağlar:
- Neisseria meningitidis (meningokok)
- Streptococcus pneumoniae (pnömokok)
- Haemophilus influenzae tip b (Hib)
Aşı, vücudun bağışıklık sistemini uyararak bu bakterilere karşı koruyucu antikorlar üretmesini sağlar. Böylece birey, hastalık etkeniyle karşılaştığında bağışıklık sistemi hızlı ve etkili bir yanıt verebilir.
Menenjit aşıları farklı tiplere ayrılır:
- Konjuge menenjit aşıları: Uzun süreli bağışıklık sağlar, bebekler ve küçük çocuklar için idealdir.
- Polisakkarit menenjit aşıları: Kısa süreli koruma sağlar, genellikle ergenler ve yetişkinler için kullanılır.
- Protein bazlı menenjit B aşıları: Özellikle Neisseria meningitidis serogrup B’ye karşı koruma sağlar.
Menenjit aşısı, kişisel bağışıklığı güçlendirmenin yanı sıra toplumda salgınların önlenmesinde de kilit rol oynar. Bu nedenle hem bireysel hem de kamusal sağlık açısından büyük öneme sahiptir.
Menenjit Aşısı Ne Zaman Yapılır?
Menenjit aşısının uygulanma zamanlaması, bireyin yaşı, sağlık durumu, yaşam koşulları ve seyahat planları gibi faktörlere bağlı olarak değişkenlik gösterir. Ancak genel aşı takvimine göre önerilen zamanlamalar şu şekildedir:
Bebeklik Dönemi
- Hib aşısı (Haemophilus influenzae tip b): Genellikle 2., 4. ve 6. aylarda uygulanır, 12-15 ay arasında hatırlatma dozu yapılır.
- Pnömokok aşısı: 2., 4. ve 12. ayda uygulanır. Pnömokok kaynaklı menenjit riskini azaltır.
- Meningokok A, C, W, Y (MenACWY) aşısı: Bazı ülkelerde 12 aylıkken önerilmektedir; Türkiye’de isteğe bağlıdır.
- Meningokok B (MenB) aşısı: 2-6 ay arasında başlatılır; belirli aralıklarla 2 veya 3 doz olarak uygulanır.
Çocukluk ve Ergenlik Dönemi
Özellikle 11–18 yaş arası gençlerde MenACWY aşısı önerilmektedir.
Yatılı okul veya üniversite yurtlarına başlayan öğrencilerde, ilk kayıt öncesi aşı yapılması yaygındır.
Yetişkinler ve Risk Grubundakiler
- Bağışıklık sistemi baskılanmış bireyler
- Dalak hastalığı olanlar veya dalağı alınmış olanlar
- Sağlık çalışanları, hac/umre ziyaretçileri, askeri personel, yurt çalışanları gibi kalabalık ortamlarda bulunan kişiler
Bu gruplar için menenjit aşısı doktor önerisiyle istenilen yaşta uygulanabilir. Aşının tipi ve doz aralıkları bireysel risk durumuna göre planlanır.
