Yaşayan tüm canlılar, hücrelerden oluşur. Hücreler, biyolojik yapının, çoğalmanın ve biyolojik işlevin en küçük birimidir. Tüm hücreler ortak evrensel özelliklere sahip olup Prokaryot ve Ökaryot hücreler olarak iki sınıfa ayrılırlar.
Prokaryot Hücreler
Yunanca "önce" anlamına gelen "pro" ve "çekirdek" anlamına gelen "karyon" kelimelerinden türetilen prokaryot, çekirdeksiz hücre anlamına gelir. Prokaryot hücreler, çekirdek, mitokondri, endoplazmik retikulum, golgi cisimciği, lizozom, kloroplast gibi zarlı organelleri içermez. Prokaryot hücrelerde, DNA, sitoplazma içinde serbestçe yüzen bir nükleoid olarak bulunur.
Prokaryot hücreler, genellikle ökaryot hücrelere göre daha küçüktür. Prokaryot hücrelerin boyutu, 0,1 ile 10 mikrometre arasında değişir. Prokaryot hücreler, tek hücreli canlılarda bulunur. Bakteriler ve arkeler, prokaryot hücrelere sahip olan canlılardır.
Prokaryot hücrelerin özellikleri şunlardır:
- Çekirdek yoktur.
- DNA, sitoplazma içinde serbestçe yüzen bir nükleoid olarak bulunur.
- Zarlı organelleri yoktur.
- Tek hücrelidir.
- Genellikle küçüktür.
Ökaryot Hücreler
Yunanca "üst" anlamına gelen "eu" ve "çekirdek" anlamına gelen "karyon" kelimelerinden türetilen ökaryot, çekirdekli hücre anlamına gelir. Ökaryot hücreler, çekirdek, mitokondri, endoplazmik retikulum, golgi cisimciği, lizozom, kloroplast gibi zarlı organelleri içerir. Ökaryot hücrelerde, DNA, çekirdek zarı ile çevrili bir çekirdek içinde bulunur.
Ökaryot hücreler, genellikle prokaryot hücrelere göre daha büyüktür. Ökaryot hücrelerin boyutu, 10 ile 100 mikrometre arasında değişir. Ökaryot hücreler, hem tek hücreli hem de çok hücreli canlılarda bulunur.
Ökaryot hücrelerin özellikleri şunlardır:
- Çekirdek vardır.
- DNA, çekirdek zarı ile çevrili bir çekirdek içinde bulunur.
- Zarla çevrili organelleri vardır.
- Tek hücreli veya çok hücreli olabilir.
- Genellikle prokaryot hücrelere göre daha büyüktür.
Bir Canlının Prokaryot Olduğunu Nasıl Anlarız?
Bir canlının prokaryot olduğunu anlamak için aşağıdaki özelliklere bakılır:
- Çekirdek olup olmadığı
- DNA'sının nerede bulunduğu
- Zarla çevrili organelleri olup olmadığı
- Hücre boyutu
Eğer bir canlının çekirdeği yoksa, DNA'sı sitoplazma içinde serbestçe yüzüyorsa, zarlı organelleri yoksa ve hücre boyutu küçükse, bu canlı prokaryottur.
Prokaryot ve Ökaryot Hücreler Arasındaki Ayırt Edici Özellikler
Prokaryot ve ökaryot hücreleri ayırt edici özellik, çekirdektir. Prokaryot hücrelerde çekirdek yoktur. DNA, sitoplazma içinde serbestçe yüzen bir nükleotit olarak bulunur. Ökaryot hücrelerde ise çekirdek vardır. DNA, çekirdek zarı ile çevrili bir çekirdek içinde bulunur.
