Britannica'da yer alan bilgilere göre Hızlı Destek Kuvvetleri (Rapid Support Forces - RSF), Sudan merkezli Darfur bölgesinde faaliyet gösteren bir paramiliter gruptur. RSF, 2013 yılında Sudan hükümeti tarafından isyancı gruplarla mücadele etmek amacıyla kuruldu. Bu grupları bastırdıktan sonra RSF, Sudan’ın savunma sisteminin o kadar güçlü ve önemli bir parçası haline geldi ki, ülkenin resmi ordusu olan Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) ile rekabete girdi.
15 Nisan 2023’ten bu yana RSF ile SAF arasında devam eden iktidar savaşı, ülkeyi yıkıcı bir iç savaşa sürüklemiştir.
RSF, aslında 1980’li yıllardan itibaren Sudan hükümetlerinin sıkça başvurduğu bir savaş gücünün son versiyonudur: Çad’ın doğusunda ve Sudan’ın Darfur bölgesinde yaşayan Arap ve Arapça konuşan göçebeler. Bu gruplar, 1980’lerde Libya ve Sudan tarafından silahlandırılarak Çad iç savaşında “yardımcı birlikler” olarak kullanılmıştır.
1987’de Çad’daki iç savaş sona erdiğinde, bu milisler bu kez Sudan’ın başkenti Hartum’daki merkezi hükümet ile Sudan Halk Kurtuluş Ordusu (SPLA) isyancıları arasındaki başka bir iç savaşta görev almaya başladı. Hükümetin desteği karşılığında bu milisler, Çad-Sudan sınırında serbest hareket hakkı ve düzenli ikmal aldı. Bu durum 1990’lar boyunca devam etti.
Janjaweed’den RSF’ye Giden Yol
2002’de yeni isyancı grupların saldırılarıyla karşılaşan Sudan hükümeti, 2003’te art arda gelen isyancı zaferleri üzerine, Arap ve Arapça konuşan göçebeleri “Cancevid” (Janjaweed) adıyla daha organize ve etkili bir milis gücü haline getirdi.
Janjaweed, düşmanı yıldırmak için sivil halka karşı vahşi yöntemlere başvuruyordu. 2004’ten itibaren uluslararası baskılar sonucu Sudan hükümeti Cancevid’i dağıtmayı defalarca taahhüt etse de, bunu hiçbir zaman tam olarak uygulamadı.
Cancevid milislerinin bir kısmı etkinliğini sürdürdü, bir kısmı ise devletin güvenlik birimlerine dahil edildi.
2013 yılında Sudan Cumhurbaşkanı Ömer el-Beşir, bazı Cancevid unsurlarını Hızlı Destek Kuvvetleri (RSF) çatısı altında resmileştirdi ve komutanlığa Muhammed Hamdan Dagalo’yu —namıdiğer Hemedti (Küçük Muhammed)— atadı.
Başlangıçta Ulusal İstihbarat ve Güvenlik Servisi (NISS) bünyesinde yer alan RSF, 2017’de çıkarılan bir yasayla doğrudan orduya (SAF) bağlandı ve cumhurbaşkanının emrine verildi.
RSF, 2014’te başlayan Kararlı Yaz Operasyonu sırasında Darfur’da hükümet güçleriyle birlikte isyancılara karşı savaşta aktif rol aldı. Bu süreçte RSF’nin 5–6 bin asker ve 600–750 araca sahip olduğu, daha sonra bu sayının arttığı bildirildi.
Bu operasyonlar sırasında RSF; köyleri boşaltmak, gıda ve su kaynaklarını yok etmek, işkence, yağma, tecavüz ve yargısız infaz gibi savaş suçları işlemekle suçlandı.
Ekonomik Güç ve Bölgesel Etki
2015 ve 2016 yıllarında RSF, Sudan sınırlarını koruma görevini üstlendi. 2017’de ülke genelinde silahsızlanma kampanyaları düzenlemekle görevlendirildi. Bu dönemde RSF, Kuzey Darfur’daki kârlı bir altın madenini ele geçirerek kendi gelir kaynağını oluşturdu.
Aynı zamanda, 2015’te Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Hemedti ile anlaşma yaparak RSF askerlerinin Yemen iç savaşında Suudi Arabistan ve BAE müttefiklerine destek vermesini sağladı. Bu anlaşma, RSF ve Hemedti’ye hem ciddi bir gelir kazandırdı hem de Körfez ülkeleriyle güçlü diplomatik ilişkiler kurmalarını sağladı.
Hemedti’nin ailesi tarafından yönetilen El Cüneyd (Al Junaid) adlı holding şirketi, altın madenciliği ve ihracat dahil birçok alanda yatırımlar yaparak RSF’nin ekonomik gücünü artırdı.
Beşir Dönemi ve Darbe Süreci
RSF, Ömer el-Beşir döneminde adeta bir “imparatorluk muhafız gücü” gibi çalışıyor, olası darbelere karşı Beşir’i koruyordu. Beşir, Hemedti’ye “Himayti” (Benim Koruyucum) lakabını vermişti. Ancak bu sadakat, 11 Nisan 2019’daki darbeyle sona erdi.
Aylar süren protestoların ardından ordu, RSF’nin de katılımıyla Beşir’i devirdi.
Darbe sonrası Hemedti, Geçici Askerî Konsey’de ikinci başkan oldu ve ardından kurulan Egemenlik Konseyinin başkan yardımcılığına getirildi. Bu dönemde ülkenin en güçlü isimlerinden biri haline geldi.
Hemedti, diplomatik temaslar yürüttü, Güney Sudan’daki çatışmalarda arabuluculuk yaptı ve uluslararası meşruiyet kazanmak için RSF’nin imajını yenilemeye çalıştı.
RSF’nin bazı unsurları Yemen ve Libya’da savaşmaya devam etti.
2025: RSF’nin “Hükümet” İlanı
Şubat 2025’te RSF ve bazı müttefik gruplar, yeni bir Sudan hükümeti kurmak üzere bir “şartname” (charter) imzaladı. Mart ayında da bir geçiş anayasasını onayladı.
Bu adım, barış sürecine engel olarak görülürken, Hemedti’nin ve RSF’nin meşruiyet kazanarak insani yardımların dağıtımı ve silah alımlarını kontrol altına alma çabası olarak değerlendirildi.
15 Nisan 2025’te, savaşın ikinci yıl dönümünde Hemedti, “Barış ve Birlik Hükümeti”nin kurulduğunu ilan etti.
Sudan’da Savaş ve RSF’nin Rolü
Sudan Silahlı Kuvvetleri (SAF) ile RSF arasındaki çatışmalar başkent Hartum ve diğer bölgelerde yoğunlaşarak ülkeyi felakete sürükledi.
Sudan Doktorlar Birliği’ne göre, çatışmaların başladığı ilk günlerde en az 56 sivil hayatını kaybetti.
RSF, Cumhurbaşkanlığı Sarayı ve Hartum Uluslararası Havalimanı’nı ele geçirdiğini iddia etti; ancak ordu komutanı Abdel Fattah el-Burhan bu iddiaları reddetti.
RSF, 2000’lerde Darfur’daki iç savaşta hükümet tarafından kullanılan Cancevid milislerinden türedi.
O dönemde çatışmalar 300.000 kişinin ölümüne ve 2,5 milyon kişinin yerinden edilmesine yol açtı.
Uluslararası Ceza Mahkemesi, Sudanlı yetkililer ve milis liderlerini soykırım, savaş suçu ve insanlığa karşı suçlarla suçladı.
2013’te resmen kurulan RSF, 2015’te Suudi Arabistan ve BAE ile birlikte Yemen savaşında görev aldı. Aynı yıl “resmî güvenlik gücü” statüsü kazandı.
2017’de RSF’nin bağımsız güvenlik birimi olarak yasal statüsü onaylandı.
Komutan General Muhammed Hamdan Dagalo (Hemedti), Darfur’da fakir bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Üçüncü sınıfta okuldan ayrıldı ve deve ticareti yaparken Cancevid liderlerinden biri oldu. Zamanla altın madenciliği, hayvancılık ve altyapı sektörlerinde büyük servet sahibi oldu.
2019’da RSF, Beşir’i deviren darbeye katıldı. Ardından kurulan askerî-sivil geçiş hükümetinde Hemedti, Egemenlik Konseyi’nin başkan yardımcısı oldu.
Ancak RSF, Ekim 2021’de bir kez daha orduyla birlikte yeni bir darbede rol aldı ve demokratik geçiş sürecini durdurdu. Bu adım, ülke genelinde büyük protestoları tetikledi ve Sudan’ı yeniden kaosa sürükledi.
