Şanlıurfa'nın tarihi zenginlikleri arasında önemli bir yere sahip olan Edessa Antik Kenti, adıyla gizemli bir tarih hikayesine sahiptir. Peki, Şanlıurfa'nın bu antik kentinin adı nereden gelmektedir? Tarihsel izlerle dolu bu eski kentin adının kökeni, zaman içinde birçok araştırmacının dikkatini çekmiş ve merak uyandırmıştır. Şehrin adını taşıyan Edessa'nın sırlı geçmişi, bize bu antik kentin hikayesini anlatmaya davet ediyor. Şanlıurfa'nın tarih kokan topraklarında, Edessa'nın adının izinde bir yolculuk başlamak üzere.
Edessa Antik Kenti'nin adı nereden geliyor?
Edessa, MÖ 303 yılında Helenistik dönemde, Seleukos İmparatorluğu'nun kurucusu Kral Selevkos I Nicator tarafından kurulan bir antik şehirdir. Bu tarihi kent, Yukarı Mezopotamya'da, Daysan Nehri'nin kıyısında yer alıyordu. Selevkos İmparatorluğu'nun bir parçası olarak Edessa, daha sonrasında Osroene Krallığı'nın başkenti haline geldi. Bu dönemde, şehir Hristiyan öğreniminin önemli merkezlerinden biri ve Edessa Katekistik Okulu'nun merkezi haline geldi.
Edessa, tarih boyunca çeşitli siyasi değişimlere uğradı. Haçlı Seferleri sırasında, Edessa Kontluğu'nun başkenti oldu. Bu dönemde, kentin yüksek merkezi kalesi, Şanlıurfa Kalesi olarak bilinen kalenin temelini oluşturdu.
Modern Urfa şehrinin siluetine hakim olan Urfa Kalesi'nin bulunduğu yerde, Roma Edessa'nın mirası bugün hala varlığını sürdürmektedir. Ancak, bu antik kentin modern adı olan Şanlıurfa'nın kökenleri farklı zamanlara dayanır.
Edessa'nın en eski adı, MÖ 2.000 yılına kadar uzanır ve Asur çiviyazısıyla kaydedilen "Admaʾ" (Adme, Admi, Admum; Aramice: אדמא) olarak bilinir. Süryanice'de ise "Adme" olarak geçmektedir. Antik kent, MÖ 303 yılında Selevkos I Nicator tarafından yeniden kurulduğunda, suyu bol olmasından esinlenerek Makedonya'nın eski başkenti gibi adlandırılarak "Edessa" adını aldı.
Antik çağlarda, Edessa farklı isim değişimlerine uğradı. MÖ 2. yüzyılda, Callirhoe'da "Callirrhoe" veya "Antiochia" olarak adlandırıldı. Antiochus IV Epiphanes döneminde basılan sikkelerde bu isimler bulunur. Ancak Antiochus IV'ün saltanatından sonra, şehrin adı Yunanca'da "Edessa"ya geri döndü. Ayrıca, Ermenice'de "Urha" veya "Urha", Aramice'de (Süryanice) "Urhay" veya "Orhay", yerel Neo-Aramice'de (Turoyo) "Urhoy", Arapça'da "ar-Ruhā", Kürt dillerinde "Riha", Latince'de "Rohais", ve son olarak Türkçe'de "Urfa" veya "Şanlıurfa" olarak değişti.
Bu isim değişimleri arasında, şehir isminin aslen Aramice ve Süryanice olan "Urha" veya "Orhay" kelimesinden türediği düşünülmektedir. Farsça "Hüsrev" (Khosrow) ismiyle de ilişkilendirilebilecek bu antik kent, tarihi süreç içinde pek çok kültürün etkisi altında kalarak bugünkü adını almıştır.
