Yapınca haram değil ama günah… Fıkıh literatüründe sıkça geçen “tahrîmen mekruh” ifadesi ne anlama geliyor? Altın tabakta yemek yemek, başkasının alışverişini bölmek gibi davranışlar neden bu kategoriye giriyor?
Tahrîmen Mekruh Nedir?
İslam fıkhında “mekruh” kavramı, dinen hoş görülmeyen, yapılmaması tavsiye edilen ancak haram kadar kesin bir yasak içermeyen fiilleri tanımlar. Hanefî mezhebinde mekruh, iki ayrı kategoriye ayrılır: tahrîmen mekruh ve tenzîhen mekruh. Bu iki kavram arasında hem dini hüküm hem de günah açısından önemli farklar bulunmaktadır.
Tahrîmen Mekruh: Haram Sınırına Yakın
Tahrîmen mekruh, şer’i açıdan yasaklanan ancak bu yasaklama zannî (kesin olmayan) delillere dayanan fiillerdir. Bu tür davranışlar, haram kadar ağır bir yasak olmasa da dine göre ciddiyet taşır. Fıkıh alimleri, bu tür fiillerin yapılmasının kişiyi günahkâr kılacağını ifade eder.
Örnekler:
- Altın veya gümüş kaplarla yemek içmek
- Bir kişinin evlenme teklifine karşılık ikinci bir teklif sunmak
- Başkasının alışverişini bozmak için araya girmek
- Namaz içinde gereksiz hareketlerde bulunmak
Bu fiillerin ortak noktası, yapılmalarının kesin delillerle değil, kuvvetli ama kesin olmayan (zannî) delillerle yasaklanmış olmalarıdır.
Tahrîmen Mekruh Günah mıdır?
Evet, tahrîmen mekruh fiiller günah sayılır. Her ne kadar bu fiilleri işleyen kişi haram işlemiş gibi kafir olmazsa da, dinen sorumluluk altına girer ve günah işlemiş olur. Bu nedenle, bir Müslüman’ın bu tür davranışlardan uzak durması tavsiye değil, bir çeşit zorunluluktur.
Tenzîhen Mekruhtan Farkı Nedir?
Tenzîhen mekruh olan fiiller, yapılması halinde hoş karşılanmayan ama günah sayılmayan davranışlardır. Yani bir kişi bu tür fiilleri işlediğinde sorumluluk altına girmez, ancak terk etmesi sevaptır. Tahrîmen mekruh ise, bu sınırın ötesine geçer ve cezai sorumluluk doğurur.
