Avrupa Birliği (AB) Konseyi, Şengen Bölgesi’ne vizesiz giriş hakkına sahip üçüncü ülke vatandaşlarına yönelik vize serbestisinin askıya alınmasını kolaylaştıran yeni düzenlemeyi resmen onayladı. İnsan hakları ihlalleri, uluslararası mahkeme kararlarına uyulmaması veya AB çıkarlarına aykırı uygulamalar gibi durumların, artık daha hızlı ve etkili biçimde vize muafiyeti askısına gerekçe sayılabileceği bildirildi. AB Konseyi’nin yazılı açıklamasına göre yeni düzenleme, mevcut mekanizmayı güncelleyerek üye devletlere daha esnek ve güçlü bir müdahale kapasitesi sağlıyor. Buna göre:
- Bir ülkenin AB’nin vize politikasıyla uyumsuz hareket etmesi,
- Yatırım karşılığı vatandaşlık gibi gerçek bağı olmayan kişilere pasaport veren programlar yürütmesi,
- İnsan hakları ihlalleri nedeniyle ilişkilerin bozulması,
- vize serbestisinin askıya alınması için doğrudan gerekçe oluşturabilecek.
Düzenleme, vize muafiyetinin kötüye kullanıldığı veya AB’nin güvenliği ve çıkarlarına aykırı sonuçlar doğurduğu durumlarda, AB’nin daha hızlı tepki verebilmesine imkân tanıyor.
Askı süresi uzatılıyor, süreç genişletiliyor
Yeni düzenlemeyle birlikte:
- İlk askı süresi 9 aydan 12 aya çıkarılıyor.
- Bu süre, mevcut sistemdeki 18 ay yerine 24 ay daha uzatılabilecek.
- Sorunların çözülmemesi durumunda vize muafiyeti tamamen kaldırılabilecek.
- Bu değişiklikler, AB’ye ilgili ülkeyle müzakereler yürütmek için daha geniş bir zaman tanıyor.
Riskli ülkelere yönelik özel uygulama imkânı
AB’nin mevcut sisteminde askı kararı alınması halinde ülkenin tüm vatandaşları etkileniyordu. Yeni düzenleme ise askının hedefi daha spesifik olarak belirlemeyi kolaylaştıracak. Bu yönüyle mekanizma, “genel değil duruma özel” adımlar atılmasına olanak tanıyor. Şu anda İsrail, İngiltere, Japonya, Ukrayna, Avustralya, Brezilya ve Batı Balkan ülkeleri dahil 61 ülke, 180 günlük dönem içinde 90 güne kadar Şengen’e vizesiz seyahat edebiliyor. AB bugüne kadar bu mekanizmayı yalnızca bir kez kullandı. Vanuatu’nun, Rus vatandaşlarına yatırım yoluyla vatandaşlık sağlayarak AB’ye vizesiz erişim imkânı yarattığı gerekçesiyle vize muafiyeti askıya alınmıştı.
Düzenlemenin siyasi yansımaları
Düzenleme ilk kez haziranda gündeme geldiğinde, kararın özellikle İsrail vatandaşlarını etkileyebileceği yönünde tartışmalar yaşanmıştı. Avrupa Parlamentosu 7 Ekim’de düzenlemeyi onaylamış, AB Konseyi’nin onayıyla süreç tamamlanmış oldu. Yeni kurallar, AB Resmî Gazetesi’nde yayımlandıktan 20 gün sonra yürürlüğe girecek.
