Muğla’nın Milas ilçesinde yer alan ve UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde bulunan Beçin Antik Kenti’ndeki kazılarda, 600 ila 700 yıllık olduğu tahmin edilen darı tohumları bulundu. Menteşeoğulları Beyliği dönemine tarihlenen bu nadir buluntu, Anadolu’nun tarım ve beslenme tarihine ışık tutacak nitelikte.
Ortaçağ’dan Günümüze Uzanan İzler
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteğiyle 12 aya çıkarılan kazı ve restorasyon çalışmaları, Pamukkale Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kadir Pektaş başkanlığında sürdürülüyor. Beçin’in, Menteşeoğulları döneminde başkentlik yapmış olması, kazı alanını Batı Anadolu tarihinin önemli merkezlerinden biri haline getiriyor.
Prof. Dr. Pektaş, yapılan çalışmalarda arkaik dönemden Osmanlı’nın ilk yıllarına kadar uzanan çok katmanlı bir tarihsel dokunun ortaya çıkarıldığını belirtti. Özellikle iç kale bölgesinde yürütülen kazılarda, Helenistik döneme ait mimari kalıntılar, oyun zarları ve seramik parçaları bulundu. Bu buluntuların Milas’ın en eski yerleşim tarihine dair yeni veriler sunması bekleniyor.
Bir Depoda 700 Yıllık Tohumlar
Kazı ekibi, iç kalede 3 No’lu burçta yürütülen çalışmalarda, derinliği yaklaşık beş metreye ulaşan bir noktada binlerce darı tohumuna rastladı. Tohumların bir kısmının çuvallar içinde depolandığı ve zamanla karbonlaşarak günümüze kadar bozulmadan ulaştığı anlaşıldı.
Prof. Pektaş, “Bu tohumlar sağlam kabuklarıyla birlikte ele geçti. İlk incelemelere göre 14. ya da 15. yüzyıla, yani Menteşe Beyliği veya erken Osmanlı dönemine ait olduklarını düşünüyoruz. Türkiye’de arkeolojik kazılarda bu kadar yoğun darı tohumu ilk kez bulunuyor,” dedi.
Genetik Analizler Başladı
Elde edilen darı örnekleri, yaş tayini ve genetik analiz için laboratuvara gönderildi. Bilim insanları, bu tohumların geçmişte Anadolu’da yetiştirilen yerel tahıl çeşitleri hakkında önemli bilgiler vereceğini düşünüyor. Bu sayede Türk tarım tarihine dair eksik halkalardan biri tamamlanabilir.
Pektaş, konuyla ilgili olarak şunları kaydetti:
“Milli tohumun öneminin yeniden gündeme geldiği bu dönemde, 700 yıl öncesine ait yerel bir tahıl türünün bulunması son derece kıymetli. Bu, sadece arkeolojik değil; tarımsal biyoçeşitlilik açısından da önemli bir gelişme.”
Beçin’de Tarih Yeniden Doğuyor
Kazılarda ayrıca Menteşe dönemi hamamı, çevresindeki yapı kalıntıları ve kremasyon mezarlar da ortaya çıkarıldı. Kazı ekibi, bulunan her eserin titizlikle belgelenip restore edilerek turizme kazandırılacağını ifade etti.
Prof. Dr. Pektaş, Beçin’in önümüzdeki yıllarda yalnızca tarih meraklıları için değil, arkeobotanik ve tarım tarihi araştırmaları açısından da referans noktası haline geleceğini belirtti.
