Papa 14. Leo’nun Türkiye ziyareti dünya gündeminde geniş yankı buldu. Papa’nın programı kapsamında İznik’e yapacağı ziyaret, özellikle Birinci İznik Konsili’nin 1700’üncü yılı vesilesiyle dikkat çekiyor. Ziyaret öncesinde “Birinci İznik Konsili nedir?” ve “İznik Bazilikası nerede, neden önemli?” soruları yoğun şekilde gündeme geldi. İşte cevaplar!
Birinci İznik Konsili Nedir?
Birinci İznik Konsili, Hristiyan dünyasında kiliseler arası birlik sağlamak amacıyla düzenlenen ilk ekümenik toplantılardan biri olarak kabul ediliyor. Konsile, Córdobalı Hosius’un başkanlık ettiği düşünülüyor. Konsilin en önemli kazanımları arasında şunlar yer alıyor:
- Tanrı’nın Oğlu’nun ilahi niteliği ve Baba ile ilişkisine dair tartışmaların netleştirilmesi
- İznik İkrarı’nın ilk bölümünün hazırlanması
- Paskalya tarihinin tüm kiliselerde aynı şekilde kutlanmasının karara bağlanması
- Erken dönem kilise hukukunu şekillendiren hükümlerinin kabul edilmesi
Bu kararlar, Hristiyanlık tarihinde kiliseler arası birliği güçlendiren dönüm noktaları olarak değerlendiriliyor.
İznik Bazilikası Nerede?
İznik Su Altı Bazilikası, diğer adıyla Aziz Neophytos Bazilikası, Bursa’nın İznik ilçesinde, İznik Gölü kıyısına yakın bir noktada bulunuyor. 2014 yılında yapılan havadan fotoğraflama çalışmaları sırasında keşfedilen yapı, su yüzeyinin 1,5–2 metre altında yer alıyor.
Bazilikanın konumu, günümüzde “Senato Sarayı” olarak bilinen bölgenin yaklaşık 500 metre doğusunda bulunuyor. Doğu–batı doğrultusunda uzanan yapı, 30x19 metre ölçülerine sahip ve üç nefli bazilika planıyla erken Hristiyanlık dönemine ait mimari özellikler taşıyor.
İznik Bazilikası Neden Önemli?
İznik Su Altı Bazilikası, Hristiyanlık tarihinde büyük öneme sahip kabul ediliyor. Bazı araştırmalar, yapı ile Birinci İznik Konsili’nin ilişkili olabileceğini öne sürüyor. Bazilikanın tarihi süreçleri şu şekilde özetleniyor:
- 740 yılında büyük bir depremle yıkıldığı 13. yüzyılda göl seviyesinin yükselmesi nedeniyle tamamen su altında kaldığı
- Aziz Neophytos’un anısına inşa edildiği ve bu azizin İznik’te şehit edildiği dönemdeki ilk bazilikalardan biri olduğu
Bu nedenlerle yapı, erken dönem Hristiyanlık ve arkeoloji alanında büyük önem taşıyor. İznik Bazilikası’nın kalıntıları, 2014 yılında suyun çekildiği dönemde Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan havadan fotoğraflama çalışmaları sırasında tespit edildi. İlk arkeolojik kazılar 2015 yılında başladı ve 2016’dan itibaren Mustafa Şahin başkanlığında su altı kazıları gerçekleştirildi.
Bazilikada yapılan kazılar, airlift ve waterlift sistemleri kullanılarak yürütülüyor. Bu yöntemler sayesinde bazilikanın büyük kısmı günümüzde su yüzeyine yakın seviyede incelenebiliyor.
İznik Bazilikası, uluslararası arkeoloji çevrelerinde önemli bir keşif olarak değerlendiriliyor. Amerika Arkeoloji Enstitüsü’nün (AIA) yayınında 2014’ün en önemli 10 keşfi arasında gösterildi.
Gelecek planları arasında, bazilikanın su altı arkeoloji müzesine dönüştürülmesi ve Metaverse ortamına aktarılması yer alıyor. Bu sayede ziyaretçiler, sanal gerçeklik gözlükleri ile yapıyı keşfedebilecek.
