Yazın sıcak gecelerinde, sokaklarda, kahvehanelerde ya da gençlerin ev sohbetlerinde vazgeçilmez eşlikçi olan çiğdem keyfi yarım kaldı. Üretimdeki düşüş ve ayçiçeğinde dışa bağımlılık, keyifli akşamların eşlikçisi çiğdemi bile ulaşılamaz hale getirdi.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 2024 yılında 2 milyon 195 bin ton ile üretimdeki payı yüzde 2.9 iken, 2025 yılında 2 milyon 300 bin tona çıkmasına karşın, sektör temsilcilerine göre üretimdeki dışa bağımlılık azalmadı. Aksine kuraklık, verim kaybı ve dışa bağımlılık üretimi vururken, ithalat baskısı da arttı. Hal böyle olunca çiğdem keyfinin de fiyatı artmaya devam etti. Geçtiğimiz yıl 250 gram kavrulmuş çiğdemin fiyatı ortalama 30 TL iken bu yıl fiyatı 55 TL’ye kadar yükselip yüzde 83.3 oranında artmış oldu. Aynı şekilde kavrulmuş tuzlu 1 kilogram çiğdemin fiyatı da 2024 yılında 170 TL iken bu yıl aynı çiğdem 280 TL’den satıldı. Yani ortalama yüzde 64.7 oranında bir artış gözlemlendi. Kordon’da oturan 4 gencin aldığı 2 kilogramlık çiğdem ve 1 litrelik gazlı içecek için 2024 yılında ödediği ücret ortalama 385 TL yani kişi başı 96.25 TL iken 2025 yılında bu rakam kişi başı 154.5 TL’yi toplamda ise 618 TL’ye çıktı. Yaz akşamlarının vazgeçilmezi, Kordon’daki sohbetlerin eşlikçisi çiğdemin maliyeti böylece bir yılda yüzde 60 oranında arttı.
‘Çitlemek lüks oldu’
Ayçiçeği üretiminde dışa bağımlılığın arttığını kaydeden Çiftçi - Sen (Çiftçiler Sendikası) Yürütme Kurulu Üyesi Mehmet Ali Yetim, Türkiye’de tüketilen ayçiçeği yağının yüzde 60-65 inin yerli üretimden sağlanırken, geri kalanın ise yağlık ayçiçeği veya ayçiçeği yağı ithalatından karşılanmakta olduğunu söyledi. Geçmiş yıllarda dekarda ortalama 200 kilogram civarında olan verimliliğin bu yıl 100 kilogram seviyelerinin de altına düştüğünü belirten Yetim, “Birkaç yıldır uğraştığımız kuraklık nedeniyle üretimde yaşadığımız düşüşe bir de fiyatlardaki düşüş eklendi. Kilogram satış 30 TL olan ayçiçeğinin fiyatı Cumhurbaşkanlığı kararıyla 27-28 TL bandına düşürüldü. Bu da üreticinin kazancını iyice azalttı. Dolayısıyla üretimde çok büyük sıkıntılar yaşıyoruz. Bu yüzden ayçiçeği üreticisi artık ayçiçeği dışındaki alternatif ürünlere yönelmeye başladı. İlerleyen zamanlarda bırakın ayçiçeği yağını, keyif için ‘çitlenebilecek’ bir tane bile ayçiçeği bulamayacağız” diye konuştu.
‘Süt fiyatları katlanacak’
Ayçiçeği üretimindeki düşüşün ve dışa bağımlılığın sürmesi halinde süt ürünlerinde de fahiş fiyat artışları yaşanacağının altını çizen Çiftçi - Sen (Çiftçiler Sendikası) Yürütme Kurulu Üyesi Mehmet Ali Yetim, “Ayçiçeği üretiminde artış olmazsa kısa bir süre sonra ne ayçiçeğinden yağ bulunabilecek, ne çiğdem bulunabilecek ne de yem bulunabilecek. Yem fiyatları artacak. Artan yem fiyatları da süt fiyatının artmasına neden olacak. Ancak burada bahsettiğimiz üreticinin çiğ süt fiyatı değil. Üretici yine zorda kalacak, tüketicinin eline geçen, fabrika üretimi sütün fiyatı artacak. Yani ayçiçeğinin olmaması hem çiğdem keyfini bitirecek, hem de gıda fiyatlarında yüksek fiyat artışlarına neden olacak” ifadelerini kullandı.
