Havaların ısınmasıyla birlikte Türkiye genelinde kene ısırıkları kaynaklı sağlık sorunlarında dikkat çeken bir artış yaşanıyor. Özellikle İç Anadolu, Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu bölgelerinde kene kaynaklı enfeksiyonlarda patlama yaşanıyor. Sağlık Bakanlığı kaynakları, 2025’in ilk çeyreğinde Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) şüphesiyle başvuran hasta sayısının geçtiğimiz yıla göre yüzde 300 oranında arttığını açıkladı.
“36 saatte çoğalır”
Havaların ısınmasıyla Kırım Kongo kanamalı ateşi (KKKA) vakalarının da arttığını belirten Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Dr. Mustafa Torun, özellikle tehlikeli meslek grupları arasında olan tarım ve hayvancılıkla uğraşanların, kene ısırmalarına karşı dikkatli olmaları gerektiğini söyledi. Virüsün 36 saat içinde çoğalacağını vurgulayan Torun, “Mevsimin nisan-mayıs olması keneler için uyanma, aynı zamanda kene hastalığı dediğimiz KKKA hastalığının kımıldaması olarak kabul edilir. Virüs, sığır ve koyun gibi büyük memelilerde, tavşan ve kirpi gibi küçük memelilerde belirtisiz enfeksiyon ve bir hafta kadar süren geçici viremi (virüsün kana geçmesi) yaparken insanlarda KKKA hastalığı oluşturur. Erişkin keneler, kan emdiği sırada virüsü enfekte hayvanlardan aldıktan sonra; virüs 36 saat içinde çoğalmaya başlar, 3-5 gün sonunda virüs maksimuma ulaşır. Virüs yoğunluğu azalarak aylarca devam eder. Enfekte kene aylarca virüs bulaştırabilir. İnsanlara virüsün bulaşıcılığı enfekte kenelerin ısırmasından sonra, virüs bulaşmış hayvanların kesilmesi sırasında hayvana ait kan ve dokulara temastan sonra bulaşır. Enfekte hastalardan ise; doğrudan temas, enfekte doku, kan teması ve laboratuvardan bulaşma yaşanabilir. KKKA risk gruplarına giren meslekler arasında; tarım çalışanları, hayvancılık yapanlar, çiftlik çalışanları, çobanlar, kasaplar, mezbaha çalışanları, market işçileri, veterinerler ve hasta hayvan ile teması olanlar dikkatli olmalıdır. Ayrıca salgın bölgelerinde görev yapan sağlık personeli, askerler, kamp yapanlar, deri fabrikası çalışanları önemli risk grupları arasındadır” diye konuştu.
“Belirtilere dikkat edilmeli”
Virüsün kuluçka süresinden bahseden Torun, “Bulaş yolu ile ilişkilidir. Kene ısırığında 1-9 gün, enfekte kan ile bulaş durumunda 4-13 gündür. Bu virüslerle olan enfeksiyonların seyri sırasında; ishal, kas ağrıları, öksürük, baş ağrısı, zatürre, beyin iltihabı, Hepatit (Karaciğer iltihabı) gibi bulgular görülür. Başlangıç bulguları sonrası, maalesef günümüzde modern yoğun bakım tekniklerine rağmen ölüm oranı yüksektir. Hastalığın seyri hafif ve orta derecede klinik seyir gösterenler 9-10 günde iyileşir. Dünyadaki salgınlar incelendiğinde ölüm oranı yüzde 30´dur. Ancak ülkemizde yüzde 5´dir. Ölüm klinik bulguların 2’nci haftasında görülür. Hastalıkta ilk ortaya çıkan belirtiler sıklıkla ani başlayan ateş, baş ağrısı, aşırı halsizlik, yorgunluktur. Ciddi ve ağır seyreden olgularda; şok santral sinir sistemi fonksiyon bozukluğu, koma, karaciğer yetmezliği, böbrek yetmezliği, solunum yetmezliği görülebilir. Ahır ve barınakların dezenfekte edilmeli, bahar ve yaz aylarında açık renkli kıyafet giyilmeli, tarlada ve kırsal alanda dolaşırken, piknik yaparken çıplak ayakla dolaşılmamalı, vücutta açık yer bırakılmamalı, kene kontrolü yapılmalı, kene saptanmış ise en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak kenenin usulüne uygun çıkarılması ve gerekli tıbbi müdahalelerin yapılması gereklidir” ifadelerini kullandı.
“Ormanlar kesildi, keneler çoğaldı”
KKKA vakalarının Tokat, Sivas, Çorum, Gümüşhane, Kastamonu gibi illerde daha fazla görülmesinin nedeninin ormanlık alanların tahribatı olduğunu vurgulayan Torun, “Keneler ormanlarda bulunuyor ve buralarda yaşayan canlılarla besleniyor. Siz ormanları ve canlıları yok ederseniz bu kez keneler insanlara gelmeye başlıyor. Yani doğal florayı ortadan kaldırdığımız için keneler daha fazla insanlara bulaşmaya başladı. Doğal flora bu gibi canlılar için çok önemli. Enfekte olan kenelerin insana gelmesiyle de bulaş riski artıyor, ölüm riskleri de günden güne artmaya devam ediyor” dedi.
“İzmir de risk altında”
Yaz aylarının başlarından itibaren kene vakalarının artışa geçtiğini vurgulayan Tıbbi Mikrobiyoloji Uzmanı Yüce Ayhan, yaban hayatına yakın yaşayan vatandaşları uyardı. Hayvanların da kendilerinin de gözetim altında olması gerektiğini belirten Ayhan, “Evcil hayvanların ilaçları aksatılmadan yapılmalı. Her kene aynı mikroorganizmaları taşımıyor. Bulaş riski yüksek olanlar var. İzmir’de henüz bir vaka görmedik ama bu İzmir’in risk altında olmadığı anlamına gelmiyor. İzmir de riskli şehirlerden birisi. Bir kene görüldüğünde eğer tecrübeli değilseniz kesinlikle müdahale etmemeli bir sağlık kuruluşuna başvurmalısınız” ifadelerini kullandı.
