Kurban Bayramı'na sayılı günler kala İzmir'deki kurban pazarlarında hareketlilik başladı. Bornova’daki Işıkkent Kurban Pazarı’na Türkiye’nin farklı şehirlerinden üreticiler, kurbanlıkı hayvanlarını getirdi. Satıcıların durumu, hayvancılık sektöründe yaşanan ekonomik krizi gözler önüne seriyor. Artan maliyetler, düşen alım gücü ve yüksek yer kiraları nedeniyle birçok üretici zararına satış yaparken, bazıları sattığı hayvandan bile kazanç elde edemediklerini söylüyor.
Ağrı’da 13 yıldır büyükbaş hayvan yetiştiriciliği yapan Ömer Dursun, yaklaşan Kurban Bayramı öncesinde satışların durma noktasına geldiğini belirtti. Geçtiğimiz yıla kıyasla işlerinin neredeyse tamamen durduğunu ifade eden Dursun, “Vatandaşların alım gücü düştüğü için satışlarımız çok kötü durumda. Geçen sene daha iyi bir durumdaydık, satışlarımız yüzde 90 oranında düştü. Resmen geçen seneyi arar olduk. Yüksek maliyetlere rağmen kurbanlık fiyatlarında zararına satış yapıyoruz” diye konuştu.
Normal şartlarda 200 bin TL’ye satılması gereken bir büyükbaş kurbanlığı, talep gelmediği için 150 bin TL’ye vermek zorunda kaldıklarını belirten Dursun, “Bu durum sürdürülebilir değil. Maliyetlerimiz yüzde 100’ün üzerinde arttı. Bir torba yem bin lira. Saman, nakliyat, veteriner hizmetleri, hepsi gider kalemi. Ama satış yok, olursa da zararına oluyor. Büyükbaş kurbanlık fiyatları hayvanın yaşı, kilosu ve cinsine göre değişiyor. Düve fiyatları 85 bin liradan başlayıp 200 bin liraya kadar çıkıyor. Tosunlarda ise rakamlar 160 bin lira ile 220 bin lira arasında değişiyor. Buna rağmen alıcı bulmakta çok zorlanıyoruz. Bayram öncesi satış yapmak için 27 adet büyükbaş hayvan getirdik. Şu ana kadar yalnızca 9’unu satabildik. Geriye kalan hayvanlar için talep oldukça düşük. Emek veriyoruz, masraf yapıyoruz ama karşılığı yok. Bu şartlarda üretici ayakta kalamaz” sözlerine yer verdi.
‘Kar elde edemedik’
Bu yıl Kurban Bayramı öncesi satışlarının geçtiğimiz yıla oranla daha düşük kazançla sonuçlandığını belirten, Erzincan’da yıllardır büyükbaş hayvancılığı yapan Polat Yamanyar, “Hayvanların tamamını satmama rağmen maliyetlerin artmasından dolayı kâr elde edemedik. Satışlar geçen yıl daha iyiydi, bu yıl işler kötü geçiyor. Kurbanlıkların hepsini sattım ama kazanç neredeyse yok denecek kadar az. Bu yıl üreticilerin karşı karşıya kaldığı en büyük sorunlardan biri aşırı artan maliyetler. Kurban satış noktalarında yer kiraları da katlandı. Geçen yıl satış yaptığımız alanın kirası 20 bin liraydı, bu yıl 70 bin lira oldu. Üç kattan fazla arttı. Bu da doğrudan cebimizden çıkan masraf demek. Nakliye giderleri de üreticiye ciddi yük oluşturdu. Hayvanları Erzincan’dan satış noktasına getirmek için sadece taşıma ücretine 60 bin TL harcadık. Sadece yol masrafı 60 bin lira. Bu yıl 24 tane büyükbaş hayvan getirebildim, daha fazlasını getirmeyi planlıyordum ama maliyetler buna izin vermedi” ifadelerini kullandı.
‘Şartlar çok zor’
Yem fiyatlarının da son bir yıl içinde neredeyse iki katına çıktığını vurgulayan Yamanyar, “Geçen yıl bir torba yem 400 liraydı, bu yıl 750 liraya çıktı. Bu sadece yem; saman, ilaç, veteriner giderleri, hepsi artmış durumda. Üstelik burada ne düzgün bir yatacak yer var, ne elektrik var. Bu şartlarda üretim yapmak da satış yapmak da çok zor. Bu yıl büyükbaş fiyatları 80 bin liradan başlıyor, 200 bin liraya kadar çıkıyor. Talep var ama fiyatlar ve maliyetler üreticiyi ezmiş durumda. Geçen yıla göre maliyetler yüzde 100’ün üzerinde arttı ama satış fiyatları aynı seviyede kaldı. Aradaki farkı biz karşılıyoruz. Üretici olarak elimizden geleni yapıyoruz ama artık bu işi sürdürebilmek çok zor hale geldi. Maliyetlerin bu şekilde artmaya devam etmesi durumunda küçük ve orta ölçekli üreticiler sektörden çekilmek zorunda kalabilir” diye konuştu.
Rağbet küçükbaşa
Kemalpaşa’da küçükbaş üreticisi olan Selahattin Türk, “276 tane küçükbaş kurbanlık getirdik, 116 tanesini satabildik. Vatandaşların alım gücü düşük, büyükbaş yerine küçükbaş daha çok tercih ediliyor. Koyunların fiyatı 15-17 bin lira arasında değişirken, toklularda ise 20 ile 25 bin lira arasında değişiyor. Üreticiler olarak perişan bir haldeyiz. Belediyelerimiz bize sahip çıkarsa daha memnun oluruz. Yer fiyatları da artmış, 15 gün için 50 bin lira verdik. Büyükbaş yer fiyatları 70 bin lira. Sadece yer parası bu, çadır diğer malzemeler de bize ait. Burada günlük 10 bin lira masrafım oluyor” dedi.
‘Geçen seneyi mumla arıyoruz’
Uşak’ta küçükbaş hayvan yetiştiriciliği yapan Durmuş Ekiz, “Kurbanlık satışlarında ciddi bir durgunluk yaşıyoruz. Satışlarımız şu an kötü gidiyor, geçen seneye göre çok vahim durumdayız, mumla arıyoruz. Kurbanlık fiyatları bu yıl en düşük 20 bin lirayla 23 bin lira arasında değişiyor. Fiyatları belirlerken yem, veteriner, nakliye gibi girdi maliyetlerimizi göz önünde bulundurduk. Ancak alım gücü düşen vatandaşlar için bu rakamlar yüksek geliyor” dedi. Satış yaptığı alana 42 adet küçükbaş hayvan getirdiğini belirten üretici Durmuş Ekiz, şimdiye kadar sadece 16’sını satabildiğini dile getirdi. Geri kalan hayvanlar için ise henüz bir talep oluşmadığını vurgulayan üretici, “Kurban Bayramı bizim için yıl boyunca emeğimizin karşılığını aldığımız dönem. Bu yıl satışlar beklentinin çok altında kalması küçük üreticiler açısından endişe verici. Artan maliyetlere rağmen satış yapamamak üreticiyi daha da borçlandırdı” diye konuştu.
