Çin ile Japonya arasında, Başbakan Takaiçi Sanae’nin Tayvan çıkışının ardından başlayan diplomatik gerilim büyüyor. Pekin yönetimi, Tokyo’ya resmi olarak ilettiği uyarıyı yineleyerek Takaiçi’nin sözlerini geri almasını istedi. Aksi halde “ciddi karşı tedbirler” uygulanacağı mesajı verildi. Başbakan Takaiçi ise sözlerinin geri çekilmesine karşı çıkmayı sürdürüyor. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, Pekin’de düzenlediği basın toplantısında Takaiçi’nin açıklamalarının “Çin-Japon ilişkilerinin siyasi temelini zedelediğini” belirterek, bu durumun Çin halkında büyük tepkiye yol açtığını söyledi. Sözcü Mao, Japon hükümetinin iki ülke ilişkilerini güvence altına alacak adımlar atması gerektiğini dile getirdi. Mao, “Sözlerin geri çekilmemesi halinde Çin gerekli karşı tedbirleri alacak ve Japonya bunun sonuçlarına katlanacaktır.” ifadelerini kullandı. Buna karşın Pekin, uygulanacak yaptırımların içeriğine dair bilgi vermedi.
Tartışmanın merkezinde Tayvan vurgusu
Diplomatik krizin fitilini ateşleyen sözler, Takaiçi’nin Japonyalı milletvekillerinin sorularını yanıtladığı 7 Kasım tarihli parlamenter oturumda dile getirilmişti. Takaiçi, Tayvan Boğazı’nda yaşanacak bir askeri müdahaleyi “Japonya’nın varlığını tehdit edecek durum” olarak nitelendirmiş ve bunun Japonya’nın askeri olarak devreye girmesine yol açabileceğini söylemişti. Bu söylem, Japonya’nın yıllardır benimsediği “stratejik belirsizlik” politikasından açık bir sapma olarak görülüyor. Çin ise Tayvan’ı kendi toprağı olarak kabul ettiği için açıklamayı egemenliğe müdahale girişimi olarak değerlendiriyor. Artan baskılar üzerine Başbakan Takaiçi, sözlerinin “varsayımsal bir yorum” olduğunu belirterek gelecekte benzer açıklamalardan kaçınacağını söyledi. Ancak sözlerini geri çekmeyi reddetmesi, Pekin’in tepkisini daha da sertleştirdi. Çin yönetimi bunun üzerine:
- Japonya’nın Pekin Büyükelçisini Dışişleri Bakanlığı’na çağırdı,
- Tokyo’ya protesto notası verdi,
- Japonya’ya yönelik güvenlik gerekçeli seyahat uyarısı yayımladı,
- Çin Eğitim Bakanlığı, öğrencileri Japonya’da eğitim konusunda uyardı.
Gerilim bölgesel güvenliği etkiler mi?
Tokyo’nun Tayvan konusunda askeri angajmana açık kapı bırakması, sadece ikili ilişkileri değil Doğu Asya’daki güç dengelerini de yakından ilgilendiriyor. Bu tavır, Japonya’nın ABD ile ittifakını güçlendirirken Pekin tarafından “bölgesel gerilimi tırmandıran provokasyon” olarak değerlendiriliyor. Bu nedenle uzmanlar, iki ülke arasındaki sertleşmenin yalnızca diplomatik değil, askeri stratejileri etkileyebilecek boyutta olduğunu vurguluyor. Tayvan meselesi, Asya-Pasifik’te yeni bir kırılmanın habercisi olarak değerlendiriliyor.
