Türkiye’nin balık ihtiyacının önemli bir kısmını karşılayan Egeli balıkçılar, son yıllarda giderek büyüyen bir sorunla mücadele ediyor: tayfa eksikliği. Denizlerde av sezonu hareketli geçerken, gemilerin düzenli çalışmasını sağlayan tayfa bulmak her geçen yıl daha da zorlaşıyor.
Zor ama vazgeçilmez bir meslek
Balıkçı teknelerinde kaptan ve yardımcılarının dışında kalan tayfalar, hem avın gerçekleşmesini hem de geminin güvenliğini sağlayan temel iş gücünü oluşturuyor. Eylül ayında başlayan ve nisan sonuna kadar süren sezonda tayfalar, hava koşulları elverdiği sürece neredeyse her günü denizde geçiriyor.
Tayfalar, akşam saatlerinde denize açılan teknelerde ağ atma, balığı takip etme, avı teknelere alma, ayrıştırma ve kıyıya taşıma gibi görevlerin yanı sıra, gemi temizliği ve bakımını da üstleniyor. Günlerce süren zorlu mesai, fiziksel dayanıklılığın yanı sıra sabır ve tecrübe gerektiriyor.
Deniz Ürünleri Avcıları Üreticileri Merkez Birliği Başkan Vekili Mehmet Aksoy, sektörün en büyük sıkıntısının nitelikli iş gücü eksikliği olduğunu belirtti.
“Tayfalar bir teknenin olmazsa olmazı. Asgari ücretin 3-4 katı maaş veriyoruz, üç öğün yemek ve konaklama imkânı da sunuyoruz. Sezon sonunda gelirden prim de alıyorlar. Ancak gençler artık masa başı işleri tercih ediyor. Mevcut tayfalar ise adeta futbolcu gibi her sezon başka teknelere transfer oluyor,” dedi.
Aksoy, çözüm için ara eleman yetiştirecek meslek yüksekokullarının açılması yönünde girişimlerin sürdüğünü de ifade etti.
“Maaşlar 80 bin liraya dayandı, işçi bulamıyoruz”
İzmir Güzelbahçe Balıkçı Barınağı’nda yıllardır denize açılan balıkçı Mustafa Baran, mesleğin artık “emekli ustalarla” yürüdüğünü söyledi.
“Balıkçılık bizim dede mesleğimiz. İşin püf noktasını bilen eleman bulmak çok zor. Bulsak da çoğu kalifiye değil. Eğitmek için uzun zaman harcıyoruz. Maaşlar 80 bin liraya dayandı ama yine de çalışacak genç yok,” diye konuştu.
Gırgır balıkçılığı yapan 50 yıllık denizci Hüseyin Cambaz da benzer sıkıntılardan yakındı:
“Tayfa olmadan gemi hiçbir işe yaramaz. Üç öğün yemek veriyoruz, para harcamıyorlar, maaş 80 bin lira. Yine de gençler işi beğenmiyor. Bu sadece Ege’de değil, tüm Türkiye’de yaşanan bir problem,” dedi.
Yaklaşık 30 yıldır tayfalık yapan Salih Peşmen, mesleğin hem fiziksel hem de zihinsel olarak yorucu olduğunu söyledi.
“Deniz zor bir yer ama alışınca bırakamıyorsun. Maaşlar 70 bin liradan başlıyor, tecrübeye göre 100 bine kadar çıkıyor. Ama gençler bu tempoya dayanamıyor,” ifadelerini kullandı.
Denizden ekmek çıkarmak her geçen yıl zorlaşıyor
Egeli balıkçılar, balıkçılığın sürdürülebilirliği için tayfa bulmanın artık en kritik meselelerden biri olduğunu söylüyor. Maaşlar artsa da genç neslin denizden uzaklaşması, sektörün geleceği için alarm veriyor.
Balıkçılar, mesleğin yeniden cazip hale getirilmesi ve gençlerin denizle bağının güçlendirilmesi gerektiği konusunda hemfikir.
