Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi (KMÜ), kuraklıkla mücadele ve gıda güvenliği açısından kritik öneme sahip buğday ıslah çalışmalarına teknolojik bir katkı sundu. Üniversitede geliştirilen ve buğday kök açılarının gerçek zamanlı ölçülmesini sağlayan cihaz, yeni ve kuraklığa dayanıklı tohum çeşitlerinin geliştirilmesini hızlandıracak. KMÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Nevzat Aydın liderliğinde; Dr. Öğr. Üyesi Muhammet Rojhat Kara ve Dr. Öğr. Üyesi Mesut Ersin Sönmez tarafından geliştirilen “Kapasitif Tahıl Kök Açı Belirleme Sensörü”, Türk Patent ve Marka Kurumundan (TÜRKPATENT) patent aldı.
Sera ortamında yüksek hassasiyetli ölçüm
Cihaz, 3D yazıcı teknolojisiyle üretilen özel saksılar ve kapasitif sensörlerden oluşuyor. Bu sistem sayesinde buğdayın kök gelişimi, büyüme hızı ve kök açıları doğal koşullarda ve anlık olarak izlenebiliyor. Köklerin belirli kanallardan geçişi sırasında sensörler devreye girerek verileri bilgisayar ortamına aktarıyor. Buğdayın kök açılarının, bitkinin derin su kaynaklarına erişimini doğrudan etkilediğini belirten Prof. Dr. Aydın, dar açılı kök yapısına sahip bitkilerin kurak koşullara daha dayanıklı olduğuna dikkat çekti. Aydın, “Kuraklığa toleranslı bir bitki geliştirmek istiyorsanız kök açılarını doğru ve hızlı şekilde ölçmeniz gerekir. Geliştirdiğimiz cihaz bu ihtiyaca doğrudan cevap veriyor” dedi.
Sadece açı değil, kapsamlı veri üretiyor
Geliştirilen sistem yalnızca kök açılarını değil; kökün biyokütlesi, gelişim hızı ve stres koşullarına verdiği tepkileri de analiz edebiliyor. Güçlü bir elektronik altyapıya sahip cihaz, bitki gelişimini çok boyutlu şekilde izleme imkânı sunuyor. Aydın, dünyada benzer çalışmaların sınırlı olduğunu vurgulayarak, “Avustralya’da şeffaf saksı yöntemiyle yapılan ölçümler vardı ancak bu ekipmanlara erişimimiz yoktu. Biz daha kolay uygulanabilir, sürdürülebilir ve yerli bir çözüm geliştirdik. Elektrik-elektronik mühendisliği bölümümüz de sensörlerin optimizasyonunda önemli katkı sağladı” diye konuştu.
Gıda güvenliği ve iklim değişikliğine karşı stratejik adım
KMÜ’nün, Yükseköğretim Kurulu tarafından 2021 yılında “Hassas Tarım ve Yenilikçi İşletme Teknolojileri” alanında bölgesel kalkınma odaklı üniversite seçildiğini hatırlatan Aydın, bu tür projelerin üniversitenin vizyonuyla örtüştüğünü belirtti. İklim değişikliğinin en büyük etkisinin gıda arzı ve güvenliği üzerinde hissedileceğini ifade eden Aydın, “En çevreci ve sürdürülebilir çözüm tohum geliştirmektir. Kuraklığa ve hastalıklara dayanıklı tohumlar sayesinde daha az su ve daha az ilaç kullanarak üretim yapılabilir. Bu patentle birlikte elimiz çok daha güçlendi” dedi. Geliştirilen cihazın, ilerleyen süreçte farklı tahıl türleri için de uyarlanması ve tarımsal Ar-Ge çalışmalarında yaygın olarak kullanılması hedefleniyor.
