İstanbul Üniversitesi’nden bilim insanları, Marmara Denizi’nde yürüttükleri uzun soluklu araştırma sonucunda, köpek balığı popülasyonunda ciddi bir düşüş yaşandığını ortaya koydu. Araştırmanın temel neden olarak denizdeki oksijen seviyesinin azalmasını işaret etmesi, uzmanları endişelendiriyor.
İstanbul Üniversitesi Su Bilimleri Fakültesi, Balıkçılık Teknolojileri Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Firdes Saadet Karakulak ve ekibinin 10 yıl süren bilimsel izleme çalışması, Marmara Denizi’nin ekolojik sağlığına dair çarpıcı veriler sundu. Araştırmaya göre, Marmara Denizi'nde artan deniz kirliliği, aşırı alg çoğalmaları (red-tide) ve müsilaj olayları, özellikle köpek balıkları gibi büyük yırtıcı deniz canlıları üzerinde derin etkiler yaratıyor.
Derinliklerde Oksijen Tükeniyor
Prof. Dr. Karakulak, denizin derin çukur bölgelerinde oksijen seviyelerinde ciddi bir düşüş yaşandığını belirterek, “Marmara Denizi’nin 3 ana çukur bölgesinde oksijen eksikliği artık ciddi boyutlara ulaştı. Bu durum köpek balıklarının doğal yaşam alanlarını terk edip kıyısal alanlara yaklaşmalarına neden oluyor,” dedi.
Derinliklerdeki yaşam alanlarının daralması, bu canlıları insanlar ve balıkçılarla daha sık karşı karşıya getiriyor. Bu da hem köpek balıkları hem de insanlar için riskleri beraberinde getiriyor.
Yavaş Üreyen Canlılar, Yüksek Risk Altında
Köpek balıklarının ekosistemdeki kritik rollerine dikkat çeken Karakulak, bu türlerin yavaş büyüdüğünü ve az sayıda yavru verdiklerini belirtti. “Popülasyonları azaldığında kendilerini toparlama şansları çok düşük. Bu yüzden köpek balıkları dünyada olduğu gibi Marmara’da da ciddi bir yok olma tehlikesiyle karşı karşıya” ifadelerini kullandı.
Türkiye'de yaklaşık 30 tür köpek balığının koruma altında olduğunu hatırlatan Karakulak, avcılık faaliyetlerinin yasaklanmasının ve yaşam alanlarının korunmasının önemine vurgu yaptı.
Ekosistemde Zincir Reaksiyon: Büyük Balıklar da Kayboluyor
Araştırmaya göre Marmara Denizi'nde yalnızca köpek balıkları değil, büyük boyutlu balık türleri de hızla yok oluyor. Orkinos, kılıç balığı ve beyaz köpek balığı gibi türler artık denizde neredeyse hiç görülmüyor. Karakulak, “Eğer bir denizde büyük yırtıcı balıklar varsa, o ekosistem sağlıklıdır. Ancak Marmara'da bu canlıların artık kaybolduğunu görüyoruz,” diyerek durumun ciddiyetine işaret etti.
Bununla birlikte, deniz tabanındaki mercan yataklarının da bozulduğu, köpek balıklarının üreme alanlarının yok olmaya başladığı gözlemlendi.
Tüm bu olumsuz tabloya rağmen Karakulak, Marmara Denizi'nin hâlâ kendini yenileme kapasitesine sahip olduğunu belirtti. Ancak bunun için ciddi adımların atılması gerektiğinin altını çizdi:
“Derin denizlerin döküm alanı olarak kullanılmasına son verilmeli. Atık su arıtımında ileri biyolojik sistemlere geçilmeli. Antropojenik baskılar azaltılırsa Marmara Denizi zamanla toparlanabilir, biyoçeşitlilik yeniden canlanabilir.”
